Przyczyny wypadków z udziałem chemikaliów

Nie jesteśmy w stanie całkowicie ograniczyć kontaktu pracownika z niebezpiecznymi czynnikami na stanowisku pracy, ale możemy z powodzeniem ograniczać ryzyko negatywnego ich oddziaływania, w tym ryzyko zdarzeń wypadkowych. W poprzednim artykule rozpoczynającym cykl poświęcony bezpieczeństwu pracy wskazywaliśmy dokładnie na najczęstsze przyczyny wypadków. W zdarzeniach związanych z czynnikami chemicznymi częstym problemem są błędy ludzkie, jak nieodpowiednia świadomość pracowników oraz pracodawców, lekceważenie zagrożeń oraz nieodpowiednia infrastruktura czy rozwiązania technologiczne. Nie bez znaczenia jest tutaj sytuacja na rynku pracy, na którym brakuje wyszkolonej kadry, tj. chemików i techników chemii posiadających odpowiednie przygotowanie do pracy z chemikaliami w skali przemysłowej. Skutkiem tego do pracy na liniach przygotowania są często kierowani pracownicy po krótkim przeszkoleniu z obsługi urządzeń, ale bez jakiegokolwiek doświadczenia w chemii oraz wystarczającej wiedzy na temat zagrożeń chemicznych i sposobów reagowania na nie. Stanowi to duży problem dla pracodawców, jednak przy odpowiednim podejściu i świadomości pracodawcy możliwe jest jego rozwiązanie poprzez szkolenia doskonalące i stanowiskowe. Problem lekceważenia zagrożeń, niestosowania środków ochrony osobistej czy odstępstw od zasad prowadzenia prac znany jest nie tylko z pracy z chemikaliami, ale w tym przypadku konsekwencje mogą być bardzo poważne i często nieodwracalne. Jedynym i skutecznym sposobem zapobiegania w tym przypadku jest tylko i wyłącznie wypracowanie odpowiednich wzorców zachowań i dyscyplina. Kwestie przyczyn technicznych, tj. infrastruktury i rozwiązań technologicznych są dość skomplikowane i wymagają dużej wiedzy na etapie projektowania i wykonania instalacji. Najczęstszym błędem w tym przypadku skutkującym zdarzeniami wypadkowymi lub potencjalnie wypadkowymi jest zastosowanie materiałów konstrukcyjnych o niewystarczającej odporności na czynniki chemiczne.

Reklama

Dostawca substancji czy mieszaniny klasyfikowanej jako stwarzająca zagrożenie zgodnie z rozporządzeniem CLP [2] ma obowiązek dostarczyć wraz z towarem kartę charakterystyki, a w niektórych przypadkach dodatkowo tzw. scenariusz narażenia. Karta jest dokumentem, który merytorycznie powinien być wystarczający do zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa pracy z danym czynnikiem, o ile zostanie prawidłowo wykorzystana. Niestety, bardzo często okazuje się, że karta w zakładach jest dostępna tylko i wyłącznie jako wymagany prawem dokument, ale nie jest stosowana jako wytyczna do bezpiecznej pracy. Najważniejsze informacje odnośnie danej substancji czy mieszaniny można, co prawda, znaleźć na etykiecie umieszczonej na opakowaniu chemikaliów, ale nie są one pełne i wystarczające do odpowiedniego zabezpieczenia stanowisk pracy. Karta charakterystyki zawiera przede wszystkim kompletne dane o wszystkich zagrożeniach, jakie są zidentyfikowane dla danego środka chemicznego, jego przeznaczeniu oraz zastosowaniach odradzanych czy zabronionych z punktu widzenia bezpieczeństwa. W dokumencie tym są również wskazane sposoby monitorowania oraz wymagane prawem maksymalne poziomy narażenia w środowisku pracy tzw. NDS czy NDSCH. Warto tutaj pamiętać, że pracodawca ma obowiązek badania stężenia czynników szkodliwych występujących na stanowisku pracy oraz informowania załogi o wyniku tych badań. W karcie bardzo często są również przywołane wymagane środki ochrony zbiorowej czy też osobistej konieczne do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników. Temat kart charakterystyki, informacji w nich zawartych i sposobu korzystania z tych dokumentów omawiałem w jednym z poprzednich artykułów.