Aktualności i przegląd rynku

Jednoskładnikowe farby pęczniejące są nakładane w zestawach odpowiednio skomponowanych systemów malarskich. Powłoka farby podkładowej (na stal galwanizowaną) lub odpowiedniej jakości podkładu antykorozyjnego (na stal czarną) decyduje o skuteczności zabezpieczenia antykorozyjnego malarskiego systemu ogniochronnego oraz zabezpiecza właściwa adhezję systemu do podłoża. Farba nawierzchniowa doszczelnia powłokę farby pęczniejącej, która z racji swojego składu chemicznego jest reaktywna z wodą (opady atmosferyczne, kondensacja). Farby tworzące kolejne powłoki ogniochronnego systemu malarskiego muszą być dobrane tak, aby były kompatybilne nie tylko pod kątem znoszenia się w warunkach aplikacji. Właściwa przyczepność warstwy podkładu do podłoża oraz farby pęczniejącej do warstwy podkładowej jest warunkiem krytycznym utrzymania wytworzonej w czasie pożaru warstwy izolacyjnej na powierzchni elementów stalowych. Natomiast powłoka nawierzchniowa w tych warunkach nie może ograniczać formowania się właściwej grubości warstwy izolacyjnej. Dlatego też wskazane jest, aby farby zestawu malarskiego pochodziły od jednego producenta lub przynajmniej cały specyfikowany system malarski był zaakceptowany przez producenta farby pęczniejącej. Oczywiście najkorzystniej jest, gdy system malarski jest zweryfikowany w warunkach laboratoryjnej procedury badania skuteczności zabezpieczenia ogniowego. Jak wspomniano wcześniej, farby ogniochronne mogą być nakładane zarówno w warunkach warsztatowych, jak i na placu budowy. Przy nakładaniu warsztatowym uzyskuje się powłoki lepszej jakości, a także skraca się czas operacji wykonywanych na budowie. Mankamentem natomiast jest konieczność naprawy uszkodzeń transportowych i pomontażowych, które w przypadku grubych powłok mogą być znaczne. Nakładanie na budowie wykonuje się często za pomocą narzędzi ręcznych, co wymaga kilkakrotnego nakładania kolejnych warstw farby pęczniejącej, zamiast jednokrotnego nałożenia takiej samej grubości farby metodą natrysku. Ponadto malowanie na placu budowy jest często utrudnione lub niemożliwe w okresie niekorzystnych warunków pogodowych.

Stosowanie malarskich systemów ogniochronnych do biernej ochrony konstrukcji budowlanych przed pożarem podlega uregulowaniom prawnych różniącym się w poszczególnych krajach, także w Unii Europejskiej. Dotyczy to również metodyki badań oraz sposobu oceny właściwości ogniochronnych systemów farb pęczniejących. W niektórych krajach, zwykle niedysponujących odpowiednimi jednostkami badawczymi, dopuszczenia do stosowania wydawane są na podstawie oceny badań wykonanych w uznawanych laboratoriach lub wręcz akceptacji dopuszczeń w innych krajach. Zgodnie z dyrektywami unijnymi, możliwe jest wydawanie aprobaty europejskiej na bazie ujednoliconej w roku 2000 procedury badawczej. W Polsce wymagania prawne dotyczące środków stosowanych do ochrony przeciwpożarowej określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 22 kwietnia 1998 r. (Dz. U. nr 55, poz. 362). Farby ogniochronne są wyrobem budowlanym, w związku z czym ich wprowadzenie do obrotu i stosowania wymaga wystawienia przez producenta deklaracji zgodności wyrobu z odpowiednią normą (jedyna polska norma to PN-C-81100:1998) lub aprobatą techniczną (Rozporządzenie Min. Infrastruktury z 11 sierpnia 2004 r., Dz. U. nr 195, poz. 2011) oraz właściwego oznakowania wyrobu (Rozporządzenie Min. Infrastruktury z 11 sierpnia 2004 r., Dz. U. nr 198, poz. 2041). Wymaganym przy tym dokumentem jest Certyfikat Zgodności z Polską Normą lub Aprobatą Techniczną wystawiony przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą, którą w Polsce dla malarskich systemów ogniochronnych jest Instytut Techniki Budowlanej. Przepisy nakładają ponadto obowiązek okresowej kontroli procesu wytwarzania farb i obowiązek nadzoru nad procesem aplikacji farb oraz autoryzacji producenta dla firm wykonawczych. Reasumując przedstawione informacje oraz uwzględniając tendencje architektoniczne dążące w kierunku coraz bardziej śmiałych, wysokich form konstrukcji stalowych należy sądzić, że rynek ogniochronnych farb pęczniejących będzie się dalej intensywnie rozwijał. Wysoka estetyka zabezpieczających powłok malarskich oraz ich niewielki ciężar są zaletami właściwymi dla technologii budowy takich obiektów, które trudno jest uzyskać w inny sposób. Literatura stopniowo ujawnia nowe rozwiązania techniczne w tej dziedzinie wprowadzające systemy farb hybrydowych, pęczniejących z dodatkiem retardantów, nowe znacznie bardziej elastyczne lepiszcza farby, a także nowe farby wykorzystujące doświadczenia zaawansowanej nanotechnologii, pozwalające na uzyskanie lepszej skuteczności bariery ogniochronnej powłoki przy mniejszych grubościach powłoki. I chociaż jednocześnie wprowadza się także rozwiązania konkurencyjne dla farb ogniochronnych, takie jak nowe bardziej odporne na temperaturę gatunki stali czy też stabilniejsze rozwiązania konstrukcyjne, to farby z pewnością pozostaną alternatywą lub uzupełnieniem dla tych rozwiązań.

Bogusław Góraj