Środki pomocnicze
Jak w innych wyrobach lakierowych tak i w wyrobach utwardzanych radiacyjnie stosuje się szereg środków pomocniczych modyfikujących ich właściwości fizykochemiczne oraz właściwości powłok. Poniżej podano środki pomocnicze, których stosowanie jest odmienne niż w innych tradycyjnych wyrobach lakierowych:
• fotoinicjatory, które w wyrobach utwardzanych promieniowaniem UV inicjują sieciowanie powłoki;
• pigmenty, stosuje się je głównie w farbach drukarskich, a w ostatnich latach również w wyrobach do malowania mebli i płyt drewnopochodnych; o ile w wyrobach utwardzanych EB nie stanowią one problemu dla utwardzania powłok to w wyrobach utwardzanych UV mogą one uniemożliwić utwardzenie powłoki; aby ominąć ten problem stosuje się specjalne fotoinicjatory oraz specjalne lampy UV o spektrum promieniowania dostosowanym do charakterystyki absorpcji pigmentu i fotoinicjatora.
• środki matujące – matowienie powłok utwardzanych promieniowaniem UV jest trudnym zagadnieniem; w klasycznych wyrobach lakierowych zmatowienie uzyskuje się przez zakłócenie powierzchni przez cząstki środka matującego, co jest ułatwione przez bardzo duży skurcz powłoki (odparowanie rozpuszczalnika) oraz długi czas pozwalający na wypłynięcie środka matującego na powierzchnię; w przypadku wyrobów utwardzanych radiacyjnie skurcz jest dużo mniejszy, a czas na wypłynięcie środka matującego zdecydowanie krótszy (sekundy); dlatego też stosuje się tu specjalne gatunki krzemionek ewentualnie woski matujące w ilościach większych niż tradycyjnie. Ostatnio na rynku pojawił się oligomer poliestrowo-akrylowy, który bez dodatku środków matujących daje powłoki o bardzo niskim połysku.
Fotoinicjatory
Kluczowymi składnikami wyrobów lakierowych utwardzanych UV są fotoinicjatory. Bez nich powłoki nie ulegałyby utwardzeniu. W praktyce stosuje się dwa główne typy fotoinicjatorów. Fotoinicjatory I typu pod wpływem promieniowania ulegają bezpośredniemu rozpadowi z utworzeniem wolnych rodników. Fotoinicjatory są zwykle aromatycznymi związkami karbonylowymi. Fotoinicjatory II typu pod wpływem promieniowania UV ulegają wzbudzeniu, a następnie reakcji z donorem protonów (koinicjatorem), w wyniku której powstaje aktywny rodnik. Fotoinicjatory II typu są w rzeczywistości fotouczulaczmi, czyli związkami przenoszącymi energię promieniowania do cząsteczki wytwarzającej wolne rodniki. Powszechnie stosowanymi fotoinicjatorami II typu są benzofenon i jego pochodne oraz pochodne tioksantonu.
KRZYSZTOF MAŃCZYK
