Artykuły branżowe

Historia metod badawczych, pomiar współczesny, zmiany połysku i znaczenie praktyczne

Połysk powłok malarskich jest szczególnie efektem pożądanym wszędzie tam, gdzie wymaga się wysokich walorów dekoracyjnych powłoki. Lamperie, ale również przedmioty metalowe, drewniane i wiele innych maluje się wyrobami malarskimi tworzącymi powłoki błyszczące, półmatowe, matowe i pośrednie.

Powłoki malarskie z połyskiem pod wpływem starzenia, działania wody lub innych czynników matowieją. Czasem taki stan utrzymuje się już na zawsze, a czasem jest przemijający. Pamiętać należy, że połysk powłok malarskich odnosi się nie tylko do powłok kryjących (otrzymanych z wyrobów pigmentowanych, tj. farb, emalii), jak również do powłok bezbarwnych (otrzymanych z wyrobów niepigmentowanych - z lakierów). Właściwe oznaczenie połysku pozwala na jego jednoznaczne określanie i kontrolowanie, szczególnie gdy mamy do czynienia z oceną trwałości połysku w czasie eksploatacji powłoki.

Niniejszy artykuł przybliży Czytelnikowi sposoby oznaczania połysku powłok malarskich, tak obecnie stosowane, jak i w latach poprzednich, jak również pozwoli zrozumieć pewne zależności między różnymi metodami wyznaczania połysku i znaczeniem tych metod w praktyce.

Co to jest połysk?

Połysk jest cechą charakterystyczną powłok wynikającą z ich gładkości. W ściślejszym ujęciu połysk wyraża się ilością światła odbitego od powłoki w określonych warunkach. Część światła ulega zawsze rozproszeniu, dlatego wrażenie wzrokowe obserwatora stanowi zawsze sumę dwóch zjawisk: rozpraszania i odbijania światła. Im większą przewagę ma rozproszenie, tym powłoka staje się bardziej matowa, zaś im większą przewagę ma odbicie, tym powłoka staje się błyszcząca. W terminologii farbiarskiej określa się połysk jako zwierciadlany. Zwierciadło (lustro) to gładka powierzchnia odbijająca światło. Im wyższa gładkość, tym mniejsze rozproszenie (lub zerowe - zwierciadło doskonałe). Tego typu powierzchnie mają zdolność do odbijania obrazów, przy czym obraz odbity jest symetryczny i pozorny. Ponadto, obraz w zwierciadle i jego źródło (np. przedmiot postawiony przed lustrem) są tej samej wielkości, a ich odległości od zwierciadła są jednakowe. Oczywiście znamy także tzw. krzywe zwierciadła, których zadaniem jest celowe zniekształcanie obrazu (odbicia).

Często zniekształcenie odbicia (obniżenie wyniku pomiaru połysku) jest spowodowane wadami powłoki, a nie jej zmatowieniem. Jeżeli powłoka malarska, np. emalii ftalowej ma złą rozlewność i przy malowaniu pędzlem pozostają na niej ślady, to wrażenie połysku będzie na takiej powłoce o wiele niższe niż na powłoce uformowanej z emalii o dobrej rozlewności. Wpływ na obniżenie połysku może mieć także pył i kurz przyklejony do wymalowania podczas schnięcia, a także inne wady powłok powstałe w wyniki aplikacji lub zanieczyszczenia wyrobu malarskiego. Biorąc pod uwagę powyższe można stwierdzić, że przedmiot postawiony przed powłoką malarską, która posiada wysoki połysk, powinien w niej całkowicie się odbijać, tzn. jego obraz odbity, kontury i kształt nie mogą być zdeformowane. Im powłoka bardziej matowa, tym obraz byłby bardziej zniekształcony, aż do całkowitego zaniku odbicia (powłoka matowa). Na tej właśnie zasadzie opierają się najstarsze metody wyznaczania połysku powłok malarskich.