Artykuły branżowe

Pozostałe granulowane żużle odpadowe i ich porównanie z żużlami pomiedziowymi

Żużle odpadowe granulowane, znajdujące zastosowanie jako ścierniwa do obróbki strumieniowo-ściernej powierzchni, pochodzą głównie z wytopu wyrobów hutniczych (jako produkt odpadowy, zalegający spore powierzchnie wysypisk odpadów przemysłowych, zabezpieczanych przed wypłukiwaniem toksycznych metali w postaci soli rozpuszczalnych, które mogą zanieczyszczać wody gruntowe i gleby).

Niektóre z tych żużli uzyskały opracowania norm technicznych, takie jak opisany w poprzednim artykule żużel pomiedziowy PN EN ISO 11126-3 (copper rafinery slag), żużel poniklowy PN EN ISO 11126-5 (nickel refinery slag), żużel wielkopiecowy i (domyślnie) konwertorowy PN EN ISO 11126-6 (iron furmace slag), które nie zostały jednak zastosowany w przemyśle, gdyż są zbyt alkaliczne i nie nadają się do przygotowywania powierzchni przed nakładaniem niektórych powłok lakierowych, np. ftalowych i akrylowych. Znaczenie przemysłowe, zwłaszcza w stoczniach krajów zachodnich, posiada żużel paleniskowy PN EN ISO 11126-4 (coal furmace slag) pochodzący ze spalania węgla w ciepłowniach i elektrowniach. W literaturze technicznej wspomina się też o stosowaniu do obróbki strumieniowo-ściernej powierzchni żużli poplatynowych, stalowniczych, żelazo-chromowych (podobno nieposiadających chromu), nierdzewnych i pocynkowych, o których brak bliższych danych. Z dostępnych danych sporządziłem tablicę 1.

- Żużel pomiedziowy to najbardziej popularne w Polsce ścierniwo jednokrotnego użytku na sucho po zakazie w 2004 roku stosowania piasków kwarcowych. Jest ścierniwem produkowanym w Polsce w wyniku wytopu miedzi w piecu elektrycznym, jako produkt odpadowy w postaci żużla odpadowego. Wymaga dodatkowych operacji rozdrabniania oraz granulacji wodnej. Po klasyfikacji wielkości ziaren na sitach wibracyjnych i sprawdzeniu wymagań dla ścierniw niemetalowych PN EN ISO 11126-1, otrzymuje miano produktu handlowego zgodnie z normą dla ścierniwa granulowanego zgodnego z PN EN ISO 11126-3 (copper rafinery slag). Posiada postać szklistych, drobnokrystalicznych spękanych mas w kolorze rdzawoczerwonym, zawierających głównie krzemiany żelaza. W Polsce ma nazwy Polgrit, Komant i Unigrit. Wymienione ścierniwa pochodzą z jednego źródła surowcowego, jakim jest Huta Miedzi w Głogowie. Ten fakt stoi w sprzeczności z rozrzutem danych o składzie i własnościach podawanych przez firmy (patrz tabela 1). Najbliższy rzetelnych danych jest Polgrit, umiejscowiony w strukturach Huty Głogów, a najdalszy Unigrit. Na światowym rynku istnieje wiele oferowanych ścierniw na bazie granulowanego żużla pomiedziowego o dużym rozrzucie składu chemicznego i własności fizykochemicznych. Jest to spowodowane różnymi rudami miedzi, różnymi procesami wytapiania, schładzania i uszlachetniania żużli odpadowych. Najbardziej znane są: Clean Blast, Black Max, Eurogrit BV, Scangrit, Omgrit, SIL Cleen Blast, Euroblastme, Stargrit, Lakeblast. Zastosowanie: głównie w stoczniach do czyszczenia blach, kadłubów statków i ich wyposażenia, konstrukcji stalowych, mostów, wiaduktów, zbiorników magazynowych, rur i przewodów rurowych, konstrukcji lądowych i wodnych (mimo oporu ochrony środowiska ze względu na składniki toksyczne dla fauny i flory), obróbki wykańczającej betonowych elementów fasad budynków, fundamentów, stropów, czyszczenia powierzchni ogrzewczych kotłów, usuwania starych powłok malarskich, rdzy, zgorzeliny, warstw sztucznego tworzywa, przygotowywania powierzchni metalowych pod zestawy lakierowe i przeciwporostowe oraz pod metalizację natryskową.