Normy/Prawo

W praktyce zmianie uległa kolejność działań przy opracowaniu KIP i wystąpieniu o wydanie DoŚU. Teraz pierwszym krokiem jest opracowanie przez inwestora lub użytkownika lakierni jej programu użytkowego. Następnie na jego podstawie określenie sposobu zagospodarowania powierzchni i pomieszczeń lakierni oraz wskazanie parametrów technicznych podstawowych urządzeń stacjonarnych. 

Posiadając takie dane, należy przygotować szczegółowy projekt technologiczny lakierni z opisem i rysunkami. Teraz dopiero dokumentację z bilansami wszystkich instalacji, opisem wykonywanych czynności, kartami charakterystyki wyrobów, zestawieniem planowanego potoku produkcji, zużycia materiałów, liczby zatrudnionych pracowników, dni i godzin pracy zakładu, przekazać należy specjaliście ds. ochrony środowiska żeby opracował − tu pewna niespodzianka − w zasadzie raport o oddziaływaniu na środowisko. Jak to, a dlaczego nie Kartę Informacyjną Przedsięwzięcia? 

To, niestety, jest problem wygenerowany praktycznym postępowaniem urzędów dla przedsięwzięć z lakiernią. Musimy jednak pamiętać, że wystąpienie o wydanie DoŚU z raportem, a nie KIP dla lakierni nie jest formalnie możliwe. Zamiana KIP na raport oficjalnie możliwa jest dopiero po wydaniu przez urząd rozpatrujący wniosek odpowiedniego postanowienia uruchamiającego procedurę oceny oddziaływania na środowisko. 
O co chodzi? Jest kilka obiektywnych powodów stanowiących przyczynę uruchomienia procedury oceny oddziaływania na środowisko i przejścia KIP w raport, a nie są one zdefiniowane w przepisach. Dzieje się tak w przypadkach braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu i konieczności uzyskania decyzji o warunkach zabudowy. Także w przypadku lokalizacji planowanej lakierni w terenie o zwartej zabudowie mieszkaniowej, a nawet usługowej, oraz w przypadku niedużej odległości obiektu od obszarów chronionych. Zawsze w sytuacji, gdy może pojawić się tzw. konflikt społeczny. Jest jednak jeszcze jedna przyczyna. To skromnie opracowana Karta Informacyjna Przedsięwzięcia nieposiadająca żadnych map rozprzestrzeniania się hałasu i emisji, czyli danych niewymaganych formalnie w KIP oraz brak parametrów technicznych urządzeń linii technologicznej, systemów filtracyjnych i opisu przewidywanych rozwiązań technicznych zmniejszających negatywne oddziaływanie lakierni na środowisko. Ujmując to dosadniej, gdy KIP przygotowany jest zgodnie z wymogami formalnymi dla takiego opracowania, wskutek wygenerowanego praktycznego podejścia urzędników w ocenie przedsięwzięcia, jakim jest organizacja lakierni, KIP staje się zbyt skromnym zasobem informacji do wydania DoŚU dla lakierni. Dlatego pod tytułem Karta Informacyjna Przedsięwzięcia dla lakierni kryć się powinien obszerny i szczegółowo opracowany raport o oddziaływania na środowisko jeszcze bez kilku jego formalnych elementów, ale kompletny w części opisowej i analitycznej. 
Z opisanych powyżej przyczyn próba opracowania KIP dla lakierni bez szczegółowego projektu technologicznego i przeniesienia jego treści do tego dokumentu wywoła problemy na etapie procedowania decyzji, albo już na etapie odbiorów końcowych zrealizowanej inwestycji po analizie rozbieżności opisanych w DoŚU ze stanem faktycznym instalacji w lakierni. Warto wiedzieć, że w wielu urzędach w małych miejscowościach, gdzie urzędnicy rzadko mają do czynienia z planowaną lakiernią ciekłą, integralną częścią wydanej DoŚU staje się skopiowana kompletna Karta Informacyjna Przedsięwzięcia z opisem parametrów projektowanej lakierni. Będzie to wtedy decyzja administracyjna zawierająca wszystkie rozbieżności parametrów technicznych i błędy, jakie popełni autor KIP, gdy opracował taki dokument bez projektu technologicznego lakierni, jedynie na podstawie lakonicznych informacji otrzymanych od inwestora. 
Ważnym aspektem dla treści KIP i raportu jest także to, żeby ich autor nie ograniczał planowanego zużycia materiałów lakierniczych do wartości określonych przez użytkownika lakierni i nie wpisywał także do opracowania dostępnych systemów technicznych redukujących emisję LZO. W większości miejsc, gdzie budowa i organizacja lakierni jest dopuszczalna zgodnie z przeznaczeniem terenu według MPZPT, dopuszczalny poziom emisji LZO jest dosyć wysoki. Mieści on wszystkie małe i średnie lakiernie usługowe oraz średnie i często też nieco większe lakiernie przemysłowe. Ograniczenie wielkości zużywanych materiałów w lakierni bez zachowania tu sporego zapasu spowoduje, że jej rozwój i wymagany wzrost zużycia materiałów w firmie będzie już niemożliwy. Wartość zużycia materiałów określona w wydanej DoŚU jest wielkością graniczną. Techniczne systemy redukujące emisję LZO zmieniają sposób rozliczenia opłat środowiskowych w lakierni z prostej metody obliczeniowej na droższą i kłopotliwą metodę raportowania emisji przez pomiary na stanowiskach pomiarowych każdego z emitorów zakładu. W praktyce nie ma żadnego uzasadnionego powodu do opracowania KIP z jakimś idealistycznym obrazem czystej ekologicznej lakierni, kompletnie neutralnej dla środowiska. Nie taki jest cel tego opracowania i wydawanej DoŚU. 
Stosowane często sztuczki ekologiczne w opracowaniu KIP narażają jedynie inwestora na wyższe koszty organizacji, wyposażenia i eksploatacji lakierni. Przykładem takiego nieroztropnego działania jest opisanie w KIP sytemu wentylacyjnego kabiny lakierniczej z zestawem filtracyjnym węgla aktywnego lub absurdalne wskazywanie skuteczności filtrów Paint Stop na poziomie 95% w redukcji emisji LZO, gdy w praktyce to redukcja frakcji stałych. Maty tego typu chronią wnętrze kanałów wentylacyjnych i łopaty turbin wentylacyjnych przed oklejaniem się ich rozpylonym w lakierni materiałem lakierowym i nie mają żadnego wpływu na ograniczenie emisji LZO. Nie należy stosować takich rozwiązań w opisie lakierni, jeżeli redukcja emisji na etapie obliczeń do KIP nie jest bezwzględnie konieczna. Nawet gdy jest, to należy zastosować inne rozwiązania niż filtry węglowe czy dopalacze katalityczne, odchodząc daleko od tego typu rozwiązań. 
W procedurze oceny informacji o planowanym przedsięwzięciu i wydania ostatecznej DoŚU uczestniczy urząd miasta lub gminy, który przyjmuje wniosek i wydaje ostateczną DoŚU oraz organy opiniodawcze tej procedury, tj. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (RDOŚ), Powiatowy Inspektorat Sanitarny (PIS) oraz Wody Polskie. Każda z instytucji uczestniczących w procedurze wydania DoŚU otrzymuje egzemplarz opracowanej KIP (zawsze do opracowania dołączona jest też wersja elektroniczna) i rozpatruje jej treść w zakresie posiadanych uprawnień. Organ administracji terenowej, po przyjęciu wniosku z KIP, wydaje pisemne postanowienie o rozpoczęciu procedury wydania DoŚU. Jednocześnie informacja o planowanym przedsięwzięciu, danych inwestora i miejscu lokalizacji umieszczana jest w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej urzędu i każdy obywatel może się z tym zapoznać. W przypadku osób lub firm, których nieruchomości znaleźć się mogą w zasięgu oddziaływania inwestycji, informacja o planowanym przedsięwzięciu przekazywana jest listem poleconym. To główne powody, z których każdy z sąsiadów oraz instytucje zajmujące się statutowo ochroną środowiska zostają powiadomione o planowanej budowie lub organizacji lakierni w konkretnej lokalizacji. Jawność takich przedsięwzięć i możliwość udziału w procedurach ich oceny zapewnia ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2021.0.247). W trakcie postępowania, w przypadku stwierdzenia braków w danych, obliczeniach i informacjach na temat planowanego przedsięwzięcia, urzędnicy z tych urzędów wydają postanowienie o konieczności uzupełnienia informacji, wyznaczając na to określony termin. Każde z takich postanowień wstrzymuje bieg terminu na wydanie ostatecznej opinii do czasu, gdy inwestor lub jego umocowany przedstawiciel dostarczy pisemne wyjasnienia i uzupełnienia. Kumulowanie się postanowień w trakcie trwania procedury jest powodem przeciągania się wydania ostatecznej DoŚU, ale nie jest to jedyny powód. Ostatecznie, gdy urząd opiniujący gotowy jest do zajęcia w sprawie stanowiska, wydaje na piśmie postanowienie o braku konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub wręcz odwrotnie, o konieczności przeprowadzenia tej procedury i opracowania raportu o oddziaływaniu na środowisko. Prezydent miasta, burmistrz lub wójt nie musi bezwzględnie zastosować się do opinii Wód Polskich i Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego, ale musi już uwzględnić opinię i stanowisko RDOŚ. W końcowej fazie postępowania, które łącznie trwać może od trzech do nawet kilkunastu miesięcy, urząd przyjmujący wniosek o wydanie DoŚU opracowuje draft treści tej decyzji i przesyła go do zapoznania się wnioskodawcy, a często także bezpośrednim sąsiadom. Przy braku protestu, dokument otrzymuje numer referencyjny plus wymagane pieczęcie i podpisy i jest wydawany wnioskodawcy lub jego pełnomocnikowi. Po upływie 30 dni decyzja administracyjna staje się ostateczna (prawomocna), jeżeli nikt uprawniony nie wniesie w tym terminie pisemnego protestu. Trzeba jednak pofatygować się jeszcze do urzędu, żeby zgodnie z art. 130 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego otrzymać na dokumencie klauzulę ostateczności. Wydana DoŚU zachowuje swą ważność przez okres sześciu lat od jej uprawomocnienia z możliwością przedłużenia do lat dziesięciu, jeżeli realizowane przedsięwzięcie przebiega etapowo. 
Statystycznie przy projektach nowych lakierni protest społeczny w procedurze wydawania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych zdarza się stosunkowo rzadko. Jednak znacznie częściej niż kilkanaście lat wcześniej. Rośnie świadomość społeczna i rozrastają się tereny, na których powstaje pojedyncza lub zgrupowana zabudowa mieszkaniowa. Częściej dochodzi do styku terenów uznawanych za przemysłowe albo usługowe z granicami obszarów mieszkalnych lub rekreacyjnych. Konflikt społeczny wywołany planowaną budową lub organizacją lakierni za przysłowiowym „płotem” nie jest już sytuacją marginalną, tylko zdarzeniem coraz bardziej prawdopodobnym. Optymizmem napełniać powinno to, że wyrażane protesty i próby zablokowania przedsięwzięcia z lakiernią oparte są najczęściej o uprzedzenia i obiegowe mity. U podstaw takich protestów wyraźnie widoczny jest brak rzetelnej informacji na temat technologii wykonywania powłok ochronno-dekoracyjnych, wykorzystywanych w lakierniach materiałów, powstających odpadów, poziomu emisji szkodliwych substancji, faktycznego poziomu zagrożenia wybuchem lub pożarem i zasad funkcjonowania nowoczesnego wyposażenia. Większość tego typu ognistych konfliktów, gdy sąsiedzi ogarnięci obawami wyrażają swój protest dla organizacji lakierni, daje się wygasić przez udostępnienie szczegółowego opisu planowanego przedsięwzięcia w tych aspektach, które wzbudzają największe obawy. Największą przeszkodą w osiągnięciu porozumienia jest przekonanie protestujących o wiarygodności przekazywanych informacji i rzetelności działań przyszłego użytkownika lakierni w kwestiach związanych z ochroną środowiska i oddziaływaniem lakierni na obszary z nią sąsiadujące. Z pomocą przyjść może szczegółowo opracowana Karta Informacyjna Przedsięwzięcia lub raport, a nawet kompletny projekt technologiczny lakierni opisujący zalety ekologiczne wprowadzonych rozwiązań, planowany sposób gospodarowania i unieszkodliwiania odpadów, zakładane ograniczenie emisji substancji szkodliwych i wysoki poziom dbałości o bezpieczeństwo obiektu w zakresie ochrony przed pożarem i wybuchem. Informacje w tym zakresie nie będą wiarygodne, gdy pojawią się dopiero na etapie rozwiniętego konfliktu społecznego, zamiast w założeniach początkowych dla planowanej lakierni. Przy spodziewanym konflikcie społecznym w terenie inwestycji należy działać wyprzedzająco. Więcej informacji na temat przyczyn konfliktów społecznych przy planowanej budowie lakierni oraz wskazówek, jak można je łagodzić znajdą Państwo w kolejnych częściach cyklu „Legalna lakiernia. Konflikt społeczny. Gdy sąsiedzi nie wyrażają zgody”. Już w następnej, szóstej części cyklu szczegółowo opiszę aspekty związane z wykonaniem oceny zagrożenia wybuchem, rozwiewając wiele mitów w zakresie zagrożenia wybuchem w lakierniach i kabinach lakierniczych. 
Jeżeli konieczne jest szybkie udzielenie informacji w zakresie wszystkich wymaganych formalności dla lakierni, proszę je kierować pod adresem: projekter@projekter.pl, a w sprawach pilnych lub kłopotliwych proszę o kontakt telefoniczny tel. 601 221 760. Postaram się sprawnie pomóc i udzielić wymaganych informacji. Jeżeli planowana inwestycja ma odległy termin realizacji, zachęcam do zapoznania się z treścią kolejnych części cyklu zawierających opis wymaganych procedur i formalności przy organizacji i użytkowaniu lakierni ciekłej:

• Część 6. Ocena zagrożenia wybuchem.
• Część 7. Obowiązki właściciela budynku.
• Część 8. Konflikt społeczny. Gdy sąsiedzi nie wyrażają zgody. Protest na etapie procedur administracyjnych.
• Część 9. Konflikt społeczny. Gdy sąsiedzi nie wyrażają zgody. Konflikt na etapie funkcjonowania lakierni. 

Robert Grzywaczewski
tel. 601 221 760
projekter@projekter.pl