Normy/Prawo

W tej części skupimy się na spółkach osobowych, przedstawiając najważniejsze aspekty prowadzenia swojego przedsiębiorstwa w formie spółki jawnej. Na początku wyjaśnijmy jednak dokładniej, czym są spółki osobowe. 

Spółki osobowe

Sposób organizacji i funkcjonowania spółek osobowych reguluje kodeks spółek handlowych (k.s.h.). Do spółek osobowych zalicza się spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową oraz spółkę komandytowo-akcyjną. Są one tzw. ułomnymi osobami prawnymi, czyli jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, którym przyznana została zdolność prawna. Zgodnie z art. 331 § 1 k.c. do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Z kolei w myśl przepisów k.s.h. spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. W dużym uproszczeniu oznacza to co do zasady, że to spółka – a nie wspólnicy osobiście – występować będzie jako strona zarówno w obrocie gospodarczym, jak i prawnym. Od indywidualnej działalności gospodarczej, czy też osób prowadzących wspólnie działalność gospodarczą jako spółka cywilna, spółki osobowe różnią się także większym stopniem złożoności nie tylko przy ich zawiązywaniu, ale też prowadzeniu. 

Jak już wspomniano, do spółek osobowych, obok spółki jawnej, zalicza się także inne rodzaje spółek. Spółka partnerska przeznaczona jest wyłącznie dla osób fizycznych uprawnionych do wykonywania wolnego zawodu, których listę wymienia szczegółowo m.in. k.s.h., a zalicza się do nich takie zawody, jak aptekarz, inżynier budownictwa, księgowy, lekarz, fizjoterapeuta czy radca prawny. Zakłada się ją w celu wykonywania wolnego zawodu. Spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna są już bardziej złożonymi podmiotami. Spółka komandytowa przeznaczona jest dla wspólników, z których jeden chciałby aktywnie angażować się w sprawy spółki (komplementariusz), drugi natomiast zapewnia wkład finansowy (komandytariusz). Spółka komandytowo-akcyjna działa na podobnej zasadzie, jednak rola komandytariusza przypada akcjonariuszowi. Akcjonariuszy w spółce komandytowo-akcyjnej co do zasady jest więcej niż komandytariuszów w spółce komandytowej. Ta spółka to świetne rozwiązanie dla dużych przedsiębiorstw rodzinnych, które chciałyby ograniczyć ryzyko wrogiego przejęcia przez osoby trzecie.
Warto podkreślić, że spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej. W związku z tym to wspólnicy spółek osobowych odprowadzają podatek dochodowy (w zależności, czy są osobami fizycznymi – PIT, czy osobami prawnymi – CIT). Natomiast spółki osobowe są m.in. podatnikami VAT, akcyzy, opłacają podatki i opłaty lokalne, także podatek od czynności cywilnoprawnych.
Przyjrzyjmy się zatem w ogólnym zarysie cechom spółek osobowych prowadzonych w formie spółki jawnej, która stanowi swoisty „pierwowzór konstrukcyjny dla innych typów spółek osobowych”.