Normy/Prawo

Ocena oddziaływania instalacji na środowisko

Wstępna kwalifikacja przedsięwzięcia do odpowiedniej grupy wskazanej powyżej należy do inwestora i powinna być dokonana na etapie wnioskowania o wydanie decyzji środowiskowej. Na podstawie posiadanego projektu technologicznego dokonujemy odpowiedniej oceny, przy czym należy pamiętać, że zgodnie z przyjętymi zasadami do objętości wanien procesowych wlicza się tylko te, w których dochodzi do faktycznej zmiany powierzchni obrabianego materiału. Zgodnie z powyższym, trawienie, pasywacja, nakładanie powłok konwersyjnych to wanny procesowe, natomiast procesy mycia czy płukania nie wliczają się do procesów w myśl przepisów ochrony środowiska. Kwalifikacja dokonana przez inwestora ma znaczenie w kwestii czasu i kosztów uzyskania decyzji oraz organu właściwego dla jej wydania, którym najczęściej będzie wójt, prezydent miasta lub burmistrz. Zależnie od kwalifikacji przedsięwzięcia zmienia się również forma i zakres dokumentacji wniosku. W przypadku instalacji zawsze znacząco oddziaływujących na środowisko będzie to raport oddziaływania, a w przypadku instalacji potencjalnie znacząco oddziaływujących – karta informacyjna przedsięwzięcia. Szczegółowy zakres tych dokumentów nie jest przedmiotem niniejszego artkułu i nie będzie omawiany. Jest wiele wspólnych cech tych dokumentów, z tym, że raport jest dokumentem zdecydowanie szerzej omawiającym wpływ instalacji na poszczególne komponenty środowiska naturalnego.

Należy pamiętać, że mimo iż obowiązek zakwalifikowania zamierzenia inwestycyjnego należy do inwestora, to na podstawie danych zawartych we wniosku o wydanie decyzji, a szczególnie wielkości instalacji i jej oddziaływania na środowisko, organ wydający decyzję może wnosić o zmianę kwalifikacji i rozszerzenie zakresu analiz zawartych we wniosku. Urząd nie dokona korekty we własnym zakresie, ale wezwie do uzasadnienia dokonanego wyboru lub zmiany kwalifikacji na odpowiednią, wynikającą z rodzaju instalacji wskazanej we wniosku. 
Z przypisaniem instalacji do odpowiedniej kategorii wiąże się jeszcze jedna bardzo istotna kwestia, czyli rodzaj pozwoleń na korzystanie ze środowiska, jakie będą konieczne do uzyskania na etapie eksploatacji instalacji. W przypadku tych o potencjalnie znaczącym oddziaływaniu na środowisko będą to pozwolenia tzw. sektorowe, czyli najczęściej pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. W przypadku instalacji zawsze znacząco oddziaływujących na środowisko, zgodnie z zapisami rozporządzenia [3], instalacje do powierzchniowej obróbki metali lub materiałów z tworzyw sztucznych z wykorzystaniem procesów elektrolitycznych lub chemicznych, gdzie całkowita pojemność wanien procesowych przekracza 30 m sześc., są traktowane jako mogące powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów środowiska lub całości środowiska. W takim przypadku konieczne będzie uzyskanie pozwolenia zintegrowanego. 
Z punktu widzenia inwestora bardzo ważnym aspektem jest czas, w jakim możliwe jest uzyskanie prawomocnej decyzji. Urząd właściwy do wydania decyzji powinien wydać ją niezwłocznie w czasie nie dłuższym niż 60 dni od daty złożenia kompletnego wniosku. Teoretycznie więc po około dwóch miesiącach od złożenia wniosku będziemy mogli przejść do kolejnego etapu, jakim będzie uzyskanie pozwoleń budowlanych. Jednak przed wydaniem decyzji wniosek jest konsultowany społecznie (udział społeczności lokalnej, w tym np. skarg i odwołań) oraz przesyłany do konsultacji przez organy opiniujące, jak Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska czy sanepid. Możliwe jest też wielokrotne wezwanie urzędu do złożenia dodatkowych wyjaśnień. Wszystkie te elementy z kolei nie są wliczane w czas, jaki urząd ma na wydanie decyzji. W praktyce warto założyć realny czas uzyskania kompletnej dokumentacji jako nawet sześć miesięcy od złożenia wniosku.
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dawniej była dokumentem, którego głównym zastosowaniem było określenie warunków koniecznych do uzyskania pozwolenia na budowę, przebudowę czy zmianę sposobu zagospodarowania obiektu czy terenu. Począwszy od 2017 roku rola decyzji zdecydowanie wzrosła. Zgodnie bowiem z art. 86 ustawy [1] decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wiąże organy wydające decyzje (pozwolenia) określające warunki korzystania ze środowiska w zakresie, jakim ta decyzja ma być uwzględniona przy ich wydawaniu. W praktyce oznacza to, że ciężko będzie uzyskać nam pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza czy wytwarzanie odpadów w jakikolwiek sposób rozszerzające informacje zawarte w decyzji. Dlatego już na etapie projektowania instalacji warto bardzo dokładnie oszacować jej wpływ na środowisko, tak by we wniosku o wydanie decyzji nie pominąć niczego istotnego. Doświadczenie pokazuje, że obecnie wielu inwestorów ma problem już na etapie eksploatacji instalacji z uzyskaniem pozwoleń środowiskowych, a problemy te wynikają z niespójności w posiadanej decyzji i wniosku o wydanie pozwolenia. Najczęściej dotyczy to niedoszacowania ilości odpadów wytwarzanych w ciągu roku lub kodów, o które wnioskuje się dla instalacji, a nie były przewidziane w decyzji.
Zgodnie z zapisami ustawy [1] nie ma regulacji odnośnie tego, kto może przygotować kartę informacyjną przedsięwzięcia. Określone są natomiast wymagania, jakie musi spełniać autor prognozy oddziaływania na środowisko składanej w ramach raportu oddziaływania. Powinna być to osoba, która ukończyła wyższe studia o kierunku chemicznym, inżynieria środowiskowa lub pokrewnym, biotechnologia itp. lub osoba legitymująca się dowolnym dyplomem studiów wyższych, o ile ma co najmniej 3-letnie doświadczenie w pracy w zespołach zajmujących się oddziaływaniem na środowisko naturalne. Z powyższych informacji wynika, że kartę informacyjną będącą podstawowym elementem wniosku może przygotować właściwie każdy. Z praktycznego punktu widzenia warto jednak, aby była to osoba łącząca zarówno znajomość procesów technologicznych z branży lakierniczej i przetwórstwa chemicznego oraz ochrony środowiska. Pozwoli to na prawidłowe przygotowanie wniosku, co ułatwi uzyskanie decyzji oraz późniejsze uzyskanie pozwoleń na korzystanie ze środowiska. 
Celem tego artykułu było wskazanie inwestorom planującym przedsięwzięcie, jakim jest budowa, rozbudowa czy reorganizacja instalacji lakierniczej, jak ogromną rolę ma ochrona środowiska już na etapie planowania inwestycji. Omawiana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest dokumentem wyjściowym, bez którego nie będzie możliwa realizacja inwestycji, ale jej kształt jest kluczowy dla funkcjonowania instalacji na każdym etapie. Prawidłowo przygotowana będzie pomocnym narzędziem przy budowie instalacji i pomoże w łatwy sposób uzyskać pozwolenia na korzystanie ze środowiska na etapie funkcjonowania instalacji. Nieprawidłowa, niedoszacowująca realne oddziaływania na środowisko może skutkować niemożnością uzyskania stosownych pozwoleń i skutecznie utrudnić funkcjonowanie instalacji. Warto więc poświęcić czas i uwagę na odpowiednie przygotowanie dokumentacji technologicznej, a stworzenie wniosku o wydanie decyzji powierzyć osobom wykwalifikowanym. W kolejnej części artykułu omówimy dokumenty środowiskowe wymagane dla instalacji lakierniczych na etapie ich funkcjonowania, czyli wszelkie pozwolenia na korzystanie ze środowiska lub na korzystanie z jego zasobów.

Michał Deka
ekoeasymd@gmail.com

[1] Ustawa z dnia 3października 2008r.o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Dz.U. 2021, poz. 247
[2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Dz.U. 2019, poz. 1839 
[3] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości Dz.U. 2014, poz. 1169