Ekologia i Ochrona Zdrowia

Niebezpieczny czy inny niż niebezpieczne

Załącznik nr 4 do ustawy [1] o odpadach precyzuje jedynie rodzaje substancji, których zawartość może wpływać na klasyfikację odpadów jako niebezpieczne. Aby jednak prawidłowo zaklasyfikować odpad, należy jeszcze wziąć pod uwagę wartości progowe dla poszczególnych substancji z załącznika 4.
Co do zasady konieczne jest tutaj posłużenie się elementami klasyfikacji mieszanin niebezpiecznych zgodnie z systemem CLP. Konkretne informacje znajdziemy we wspomnianych wcześniej rozporządzeniach Komisji Europejskiej, które odnoszą się do klas zagrożeń oraz poszczególnych wartości granicznych stężeń.
Zgodnie z rozporządzeniem 1357/2014 [3], odpad zawierający jedną i tę samą substancję może być zakwalifikowany do grupy odpadów niebezpiecznych oraz innych niż niebezpieczne na podstawie zawartości progowej danej substancji i jej klasyfikacji CLP. Na przykład dla wód płuczących zawierających kwas azotowy klasyfikowany jako (Skin corr. 1 A H 314) odpad będzie musiał być klasyfikowany jako niebezpieczny już powyżej stężenia 1% (działanie drażniące) lub z uwagi na działanie żrące, o ile stężenie przekroczy 5%. 

W przypadku kwasu cytrynowego (Eye irit. 2 H 319) dla stężeń w wodach płuczących aż do 20% odpad może być klasyfikowany jako inny niż niebezpieczny, a dopiero powyżej 20% będzie wymagał traktowania jako odpad drażniący niebezpieczny.
Natomiast jeżeli roztwory ww. kwasów będziemy stosować w procesach trawienia, to katalog, z uwagi na źródło powstawania odpadów, nie pozostawia wielkiego wyboru i konieczne będzie użycie kodu odpowiednio 11 01 05* (kwasy trawiące) lub dla kwasu cytrynowego ewentualnie kodu 11 01 06*. Warto jednak zwrócić uwagę, że dla procesów obróbczych a nie płukań nie przewidziano tutaj dla kwasów kodów odpadów innych niż niebezpieczne.

Nie tylko stosowane preparaty…

Problem klasyfikacji odpadów z procesów obróbczych utrudnia jeszcze fakt kontaminacji wanien procesowych substancjami, których zawartość nie wynika z celowego stosowania substancji używanych do prowadzenia procesów. Należy każdorazowo wziąć pod uwagę, że podczas obróbki procesowej do kąpieli dostają się różne substancje bądź to zmywane z powierzchni obrabianych detali lub będące wynikiem reakcji obrabianego materiału z kąpielą (np. sole powstające w procesach metali w kwasach). Substancje te w niektórych przypadkach mogą stanowić istotny czynnik wpływający na klasyfikację roztworów. Typowym przykładem mogą być zanieczyszczenia olejowe w kąpielach myjących. Załóżmy, że mamy kąpiel myjącą, która na podstawie składu stosowanego preparatu mogłaby być sklasyfikowana jako 11 01 14, tj. odpady z odtłuszczania inne niż wymienione w 11 01 13*. Klasyfikacja świeżo założonej kąpieli mogłaby być właśnie taka, ale już kąpiel przepracowana zawierająca zmyte z powierzchni metalu oleje ropopochodne, niebezpieczne dla środowiska wodnego, może być odpadem niebezpiecznym, o ile spełnia warunki progowe zapisane w rozporządzeniu [4]. Warto tutaj nadmienić, że o ile skład istotnych środowiskowo stosowanych środków chemicznych jako składników kąpieli jest powszechnie znany, o tyle wiedza na temat zanieczyszczeń przypadkowych może być ograniczona. W takiej sytuacji zaleca się pozyskanie informacji o środkach, jakie mogą dostawać się do kąpieli chociażby od dostawcy detali przeznaczonych do obróbki, który z pewnością będzie mógł przekazać MSDS stosowanych środków. Dalsze postępowanie klasyfikacyjne jest już identyczne jak dla składników kąpieli, tj. konieczna jest ocena zagrożeń i wartości progowych.

Artykuł nawet w małym stopniu nie wyczerpuje tematu klasyfikacji odpadów z procesów chemicznego przygotowania powierzchni, a przedstawione przykłady mają jedynie za cel wskazać drogę i ogólne zasady postępowania. Niewątpliwie część odpadów można z powodzeniem zakwalifikować samemu w oparciu o charakterystyki substancji używanych do sporządzenia kąpieli i katalog odpadów. Dla części jednak konieczna może okazać się bardziej dogłębna analiza i znajomość choćby podstaw klasyfikacji mieszanin chemicznych. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto na pewno skorzystać z fachowej pomocy, aby uniknąć kłopotów prawnych i ewentualnych skutków finansowych nieprawidłowej klasyfikacji. Warto pamiętać, że artykuł nie mówi również o innym aspekcie dotyczącym odpadów z wanien procesowych, a mianowicie klasyfikacji ADR. Klasyfikacja ta, z uwagi na charakter stosowanych w procesach obróbczych substancji, jest nieodłącznym elementem oceny właściwości i sposobu zagospodarowania odpadu.