Rys. 1. Przykłady odwarstwień powłoki od nacięcia.
Stopień złuszczenia wyraża się analogicznie do stopnia spękania.
W PN-EN ISO 4628-8:
2013-05 opisano metodę oceny odwarstwienia i skorodowania wokół nacięcia lub innego sztucznego uszkodzenia, powstałego na płytce z powłoką w skutek ekspozycji w sztucznych atmosferach lub w naturalnych środowiskach.
Odwarstwienie, czyli inaczej utratę przyczepności, ocenia się albo bezpośrednio po zakończeniu okresu ekspozycji detali lub płytek z powłokami, albo po ich kondycjonowaniu przez 24 h w T = (23±3) °C i RH = (50±5)%. W tym drugim przypadku przyczepność powłoki może w znaczny sposób polepszyć się bądź odpowiadać przyczepności ocenianej natychmiast po ekspozycji.
Stopień odwarstwienia wyraża się albo za pomocą metody obliczeniowej, albo poprzez porównanie z wzorcami obrazowymi zawartymi w normie, opartymi na systemie oceny opisanym w PN-EN ISO 4628-1. Zaleca się jednak stosowanie metody obliczeniowej jako bardziej precyzyjnej. Do przeprowadzenia badania oceny odwarstwienia stosuje się co najmniej trzy płytki z powłoką, na których wykonuje się nacięcie pionowe do podłoża przy użyciu odpowiedniego przyrządu do nacinania powłok. W ostatnim wydaniu normy PN-EN ISO 4628-8 dodano dodatkową informację o możliwości wykonania zamiast nacięcia pionowego także nacięcia w kształcie koła. Norma jednak nie precyzuje odpowiednich narzędzi do wykonania takiego typu nacięcia, nie podaje także jaka powinna być średnica nacięcia kołowego. Faktem jest to, że w najczęściej stosowanych normach koncernów samochodowych nie spotyka się z takim typem nacięcia do oceny stopnia odwarstwienia.
Po ekspozycji powłok z nacięciem mogą wystąpić odwarstwienia równomierne lub nierównomierne (rys. 1).
W przypadku odwarstwień równomiernych stopień odwarstwienia wyznacza się na podstawie średniej szerokości strefy odwarstwienia wyznaczonej z co najmniej 6 punktów pomiarowych (rys. 2).
Przy ocenie należy pominąć odwarstwienie występujące na krańcach nacięcia. Natomiast, gdy wystąpi odwarstwienie nierównomierne można posłużyć się równaniami stosowanymi dla odwarstwień równomiernych, zwiększając jedynie ilość punktów pomiarowych bądź wyznaczyć na podstawie obliczonego pola odwarstwionej powierzchni (tab. 4).
Jako wynik stopnia odwarstwienia podaje się średnią z co najmniej trzech obliczonych szerokości odwarstwienia, w zaokrągleniu do 0,5 mm. W przypadku bardziej dokładnego pomiaru odwarstwienia norma dopuszcza zastosowanie szkła powiększającego.
Należy zwrócić uwagę na to, że odwarstwienie powłoki nie zawsze jest konsekwencją wystąpienia pęcherzy wokół nacięcia. Występują przypadki, w których powłoka nie wykazująca spęcherzenia wokół nacięcia odwarstwia się w mniejszym lub większym stopniu, a niekiedy nawet wcale nie wykazuje przyczepności na całej powierzchni badanej płytki.
Na płytkach naciętych dopuszczalne jest także ocenianie innych rodzajów uszkodzeń. Norma PN-EN ISO 4628-8 podaje możliwość oceny stopnia spęcherzenia, zardzewienia, spękania, złuszczenia oraz korozji nitkowej razem z oceną odwarstwienia i skorodowania wokół nacięcia. Należy pamiętać, że inaczej zachowuje się nacięta powłoka, a inaczej powłoka, na której takiego nacięcia nie wykonano.
W normie PN-EN ISO 4628-8 opisano także ocenę stopnia skorodowania wokół nacięcia. Stopień skorodowania ocenia się albo natychmiast po wyjęciu płytki do badań ze środowiska ekspozycji, albo po usunięciu powłoki. Tak jak w przypadku odwarstwienia stopień skorodowania ocenia się albo przez pomiar i obliczenie, albo za pomocą wzorców obrazowych (tab. 5).
W tym przypadku również może wystąpić skorodowanie równomierne i nierównomierne (rys. 3, 4).
Sposób wykonania nacięcia, z uwzględnieniem jego rodzaju i stosowanego przyrządu do jego wykonania, jest bardzo istotny i ma wpływ na wynik badania. W tab. 6 przedstawiamy przykłady nacięć, sposób ich oceny w zależności od użycia normy będącej wymaganiem klienta.
Katarzyna Krawiec
Kinga Czernecka
Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników (IMPiB)
Komentarze (0)