b) głębokość przesycenia
Wniknięcie środka ochronnego w drewno charakteryzuje się oznaczając na przekroju elementu głębokość penetracji preparatu w drewno lub powierzchnię przesyconej części przekroju. Niektóre, zwłaszcza solne środki ochronne zawierające jony np. miedzi lub chromu, zmieniają barwę drewna na kolor szaro zielony na tyle wyraźnie, że głębokość wniknięcia takich środków w drewno można orientacyjnie oznaczyć bezpośrednio na przekroju elementu. Nie odnosi się to jednak do barwników dodawanych do środków ochronnych, które sorbują się na powierzchni zabezpieczanego elementu i nie określają wniknięcia składników aktywnych, które mogą zresztą wnikać na niejednakowe głębokości np. znana mniejsza głębokość wnikania jonów chromowych niż borowych czy fluorowych. Często środki ochronne nie zmieniają wyraźnie barwy drewna i do oznaczenia głębokości ich wniknięcia konieczne jest tzw. wybarwianie aktywnych składników preparatów na przekroju drewna przez przeprowadzenie odpowiednich reakcji chemicznych. Na powierzchnię przekroju zabezpieczanego drewna nanosi się odpowiedni reagent. Zabezpieczona (zawierająca dany składnik aktywny) część drewna barwi się na jeden kolor np. żółty a nie zabezpieczona część drewna barwi się na np. kolor czerwony. Głębokości wniknięcia środka nie należy utożsamiać z prawidłowym zabezpieczeniem w sensie ilości wprowadzonego preparatu. Brak bowiem ścisłych zależności między głębokością wniknięcia a retencją preparatu.
Wymagania odnośnie do zabezpieczenia drewna i jakości tego zabiegu (dobór środka ochronnego, metody impregnacji, retencja, głębokość wnikania) zależą od wielu czynników, ale przede wszystkim i najczęściej od stopnia narażenia drewna na zaatakowanie przez czynniki niszczące, najszerzej opracowane w zakresie zagrożeń biologicznych (PN-EN 335-1 „Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych – Definicja klas zagrożenia ataku biologicznego – Postanowienia ogólne” dzieli sytuacje zagrożenia drewna czynnikami niszczącymi na 5 głównych klas z narastającym ryzykiem zaatakowania drewna przez czynniki biologiczne – Tab.1). Krajowe wymagania odnośnie do zabezpieczania chemicznego drewna przedstawia „Instrukcja ITB nr 355/98 – Ochrona drewna budowlanego przed korozją biologiczną środkami chemicznymi. Wymagania i badania”, która wprowadza zbliżony, ale inny podział klas zagrożeń: 5 klas zagrożeń powodowanych przez grzyby domowe, 3 klasy zagrożeń powodowanych przez grzyby pleśnie i 2 klasy zagrożeń powodowanych przez owady, przypisując poszczególnym sytuacjom zagrożeń wymaganą klasę bioodporności i klasę zabezpieczenia drewna na powierzchni i w głębszych warstwach drewna. Również w normie PN-EN 351-1 „Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych – Drewno lite zabezpieczone środkiem ochrony – Klasyfikacja wnikania i retencji środka ochrony drewna” określono wymagania dotyczące stopnia chemicznego zabezpieczenia drewna wiążąc je z klasą zagrożenia według ww. PN-EN 335-1 i naturalną trwałością drewna omówioną w normach PN-EN 460 „Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych –. Naturalna trwałość drewna litego. Wytyczne dotyczące wymagań w zakresie trwałości drewna stosowanego w klasach zagrożenia” i PN-EN 350-2 „Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych –Naturalna trwałość drewna litego – Wytyczne dotyczące naturalnej trwałości i podatności na nasycanie wybranych gatunków drewna mających znaczenie w Europie”. Norma PN-EN 350-2 ustala m.in. 4 klasy nasycalności drewna (podatności na impregnację) uświadamiając, czego można się spodziewać w wyniku nasycania drewna należącego do danej klasy nasycalności (bez dodatkowych zabiegów ułatwiających nasycenie). Zebrano w tej normie dane dla kilkudziesięciu gatunków drewna, ale warto podać, że najpowszechniejsze w Polsce drewno sosny zwyczajnej zaliczono pod względem nasycalności do klasy 1 dla drewna bielu (łatwe do nasycenia) a drewno twardzieli do klasy 3-4 (klasa 3: trudne do nasycenia – 3 do 4 godzinne nasycanie ciśnieniowe pozwala na wniknięcie boczne rzędu 3-6 mm; klasa 4 – prawie nieprzepuszczalne dla cieczy impregnacyjnej). Jakość zabezpieczenia niektórych wyrobów z drewna o ustalonym przeznaczeniu określona jest w normie jak np. dla podkładów i innych elementów nawierzchni kolejowej PN-D95014 „Nawierzchnia kolejowa _ Sosnowe, dębowe i bukowe materiały drzewne nawierzchni kolejowej nasycone olejem impregnacyjnym” precyzuje wymagane ilości oleju impregnacyjnego w drewnie i głębokość przesycenia od powierzchni lub w procentach warstwy bielu. Bardziej ogólne wymagania, będące obecnie w toku precyzowania, podano odnośnie do drewna stolarki budowlanej w PN-88/B-10085 „Stolarka budowlana – Okna i drzwi – Wymagania i badania”. W większości sytuacji dla drewna budowlanego wymagania jakościowe nie są wyznaczone w normach i biorąc pod uwagę rozmaitość możliwych zagrożeń albo powinny być podane przez producenta z wskazaniem przeznaczenia elementu, albo ustalone z zamawiającym odpowiednio do potrzeb wynikających z przewidywanych klas zagrożeń, klas odporności i nasycalności.
Komentarze (0)