Metoda wahadłowa vs. ołówkowa
Jedną z najbardziej znanych skal twardości jest stosowana w mineralogii skala Mohsa. Jest to dziesięciostopniowa skala twardości minerałów ułożonych od najmiększego (talk) do najtwardszego (diament). Każdy minerał ułożony w skali Mohsa może zarysować poprzedzający go minerał, ale i może zostać zarysowany przez minerał występujący po nim w skali. Pierwszy w skali talk może być zarysowany przez znajdujący się po nim gips, natomiast sam nie zarysowuje żadnego minerału. Diament (ostatni w skali) zarysowuje poprzedzający go korund, ale sam nie może być zarysowany innym minerałem.
Wykres 1. Przykładowa krzywa zmiany twardości powłoki malarskiej po starzeniu w czasie 14 dni. Punkt 0 oznacza twardość powłoki po kondycjonowaniu w warunkach znormalizowanych przez 7 dni.
Parametr twardości powłok malarskich przyjęło się oznaczać głównie dla powłok utworzonych przez wszelkie lakiery i emalie do podłóg. Twardość powłok jest wyznacznikiem właściwości również innych wyrobów malarskich, m.in. emalii ogólnego stosowania, farb podkładowych, lakierów samochodowych i innych. Normy na niektóre wyroby malarskie nie wymagają oznaczania twardości, a nawet, jeżeli są wskazane poziomy wymaganej minimalnej twardości, to zdaniem Spektrochemu, są one zbyt niskie lub błędnie oznaczane. W Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Farb, Klejów i Polimerów SPEKTROCHEM oznaczenie twardości wykonuje się dla różnych powłok malarskich, szczególnie do wykazania jej zmian w wyniku starzenia powłok. W niektórych przypadkach nie chodzi o branie pod uwagę poziomu osiągniętej przez powłokę twardości, lecz to, w jakim stopniu zmieniła się w wyniku przyspieszonego starzenia (wykres 1).
Metody oznaczania twardości
Oznaczanie twardości powłok prowadzić można wieloma znormalizowanymi metodami, przy czym najbardziej rozpowszechniony jest pomiar metodą wahadłową opisany normą PN-79/C-81530 "Wyroby lakierowe. Oznaczanie twardości powłok" (metoda A) oraz PN-EN ISO 1522:2008 "Farby i lakiery. Badanie metodą tłumienia wahadła". Niekiedy stosowana jest metoda ołówkowa (Wolffa-Wilborna) opisana w PN-ISO 15184:2001 "Farby i lakiery. Oznaczanie twardości powłok metodą ołówkową" oraz w starszej BN-78/6110-03 "Wyroby lakierowe. Pomiar twardości powłok metodą ołówkową".
Oprócz powyższych, istnieje wiele innych metod oznaczania twardości, m.in. metoda Buchholza (metoda B normy PN-79/C-81530 oraz PN-EN ISO 2815:2004) oraz inne, głównie stosowane w USA. Niniejszy referat poświęcony jest porównaniu metody wahadłowej i ołówkowej, stąd inne metody oznaczania twardości nie zostały opisane. Celem referatu jest przeprowadzenie badań wskazujących na możliwość stosowania pomiaru twardości metodą ołówkową - tańszej alternatywy metody wahadłowej, szczególnie w mniejszych zakładach produkcyjnych.
Komentarze (2)