Normy/Prawo

Zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania obiektu przeznaczone jest wyłącznie dla obiektów istniejących i użytkowanych zgodnie z wydaną decyzją o pozwoleniu na użytkowanie po zakończeniu ich budowy. Zgłoszenia nie można przeprowadzić w przypadku, gdy inwestor prowadzi jeszcze budowę obiektu, jego przebudowę, rozbudowę czy nadbudowę w oparciu o wydaną decyzję o pozwoleniu na budowę i nie uzyskał ostatecznej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. To przede wszystkim takie sytuacje, gdy w trakcie budowy lub znaczącego remontu i przebudowy obiektu, poza zakresem posiadanego pozwolenia na budowę i zatwierdzonego projektu budowlanego, inwestor podejmuje decyzję o organizacji w nim lakierni. W takich przypadkach konieczne jest wystąpienie o zamienne pozwolenie na budowę wskazane w art. 36 ustawy Prawo budowlane, a przypadki, w jakich należy to zrobić, uznawane za tzw. istotne odstępstwo od wydanego już pozwolenia na budowę i projektu budowlanego, wskazują zapisy zawarte w art. 32–35 tego aktu prawnego i mieści się w nich plan organizacji lakierni.

Decyzja o pozwoleniu na budowę obiektu z lakiernią wymagana jest zawsze w przypadku budowy nowego obiektu oraz jego przebudowy, rozbudowy, nadbudowy czy dobudowy do istniejącego budynku. W części drugiej cyklu „Legalna lakiernia” opisana została sytuacja, w której nowa lakiernia planowana w istniejącym już obiekcie pomimo braku konieczności przebudowy, a nawet wykonania jakichkolwiek robót budowlanych i tak wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Przyczyną jest zapis zawarty w art. 29 ust. 3 ustawy Prawo budowlane. Wymóg taki dotyczy ośmiu na dziesięć inwestycji, w których inwestor planuje organizację lakierni w istniejącym obiekcie, najczęściej w dzierżawionych pomieszczeniach niestanowiących jego własności w obiektach zlokalizowanych na terenach miejskich w niedużej odległości od obszarów mieszkalnych. Także w przypadkach, gdy lakiernia powstać ma w zakładzie produkcyjnym lub usługowym stanowiącym własność inwestora, ale zlokalizowanym poza ściśle wydzieloną strefą przemysłową. Decyzja o pozwoleniu na budowę to w praktyce dominujący tryb legalizacji obiektu, w którym organizowana jest lakiernia. Dwa na dziesięć z tych statystycznych przypadków to te, w których legalna organizacja lakierni w istniejącym obiekcie możliwa jest w prostszym trybie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części opisanym w art. 71.1 ustawy Prawo budowlane.
Żeby jednak możliwe było przeprowadzenie procedury zgłoszenia, to planowany przy organizacji lakierni zakres prac budowlanych nie może powodować konieczności przebudowy, nadbudowy, dobudowy lub rozbudowy istniejącego obiektu. Planowane przedsięwzięcie musi być zgodne z przeznaczeniem terenu określonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego terenu, a gdy go nie ma, to z uzyskaną odrębnie decyzją o warunkach zabudowy. Obiekt i pomieszczenia pod planowaną lakiernię spełniać muszą podstawowe wymagania w zakresie ochrony ppoż. określone w dziale VI w art. 207–290 rozporządzenia o warunkach technicznych, jakim odpowiadać powinny budynki i ich usytuowanie, a co najważniejsze, decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla planowanego przedsięwzięcia musi być wydana w oparciu o kartę informacyjną przedsięwzięcia, a nie raport o oddziaływaniu na środowisko, który jest następstwem uruchomienia przez urzędy procedury oceny oddziaływania na środowisko. 
Z wymienionych powyżej warunków formułuje się czytelne uzasadnienie dla małej liczby organizowanych legalnie lakierni w trybie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania i przewagi trybu decyzji o pozwoleniu na budowę. Procedura zgłoszenia ma jednak ogromną zaletę w zestawieniu z decyzją o pozwoleniu na budowę. Po zakończeniu prac montażowych i instalacyjnych w lakierni w trybie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania nie ma konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i bez końcowych kontroli oraz odbiorów dokonywanych przez Państwową Straż Pożarną, powiatowy inspektorat sanitarny i powiatowy nadzór budowlany obiekt lub jego część staje się legalną lakiernią pod względem wymogów budowlanych. 
Główną przewagę zgłoszenia nad decyzją o pozwoleniu na budowę obrazuje często spotykana sytuacja planowanej organizacji lakierni w istniejącym dużym obiekcie wśród pomieszczeń magazynowych, przemysłowych czy handlowych niestanowiących własności inwestora i przyszłego użytkownika lakierni. Realizacja wymaganych procedur budowlanych włącza do udziału w nich osobę lub firmę posiadającą prawo do rozporządzania nieruchomością na cele budowlane. W przypadku uzyskania pozwolenia na budowę umożliwiającego organizację w pomieszczeniach budynku lakierni, w trakcie tzw. odbiorów końcowych Państwowa Straż Pożarna dokona kontroli całej wyznaczonej w obiekcie strefy pożarowej, w której znajduje się projektowana lakiernia. Strefa pożarowa obejmować może dużą halę takiego obiektu i wiele jego pomieszczeń, a projektowana lakiernia mieścić się jedynie na niewielkiej powierzchni całej strefy pożarowej. W efekcie, kontroli i oceny zgodności obiektu z warunkami ochrony przeciwpożarowej poddane zostaną także inne obszary i pomieszczenia, a w nich inne firmy, które także dzierżawią powierzchnie w tym budynku pod swoją działalność. To bardzo niekomfortowa sytuacja dla przedsiębiorców, którzy nie mają przecież nic wspólnego z inwestorem legalizującym własną lakiernię w sąsiadujących pomieszczeniach, a także dla właściciela takiego obiektu odpowiadającego formalnie za stan zabezpieczeń przeciwpożarowych. Z tego powodu przewaga procedury zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania nad pozwoleniem na budowę jest tutaj oczywista, ponieważ zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania nie wymaga przeprowadzenia odbiorów, tj. nie wymaga odbiorów w obecnym stanie prawnym.
Niektórzy inwestorzy planujący organizację lakierni w nowo budowanych obiektach mogą posiadać informacje oparte o nieaktualny już stan prawny funkcjonujący w przeszłości. Dotyczą one rzekomej łatwości realizacji procedury zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania. Dawno temu prostym, łatwym i tanim sposobem organizacji lakierni z wykorzystaniem luk w systemie aktów prawnych było wystąpienie o pozwolenie na budowę np. hali magazynowej, a następnie w trybie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania organizacja w niej lakierni, omijając wiele drogich i kłopotliwych procedur związanych wtedy wyłącznie z trybem uzyskania pozwolenia na budowę dla obiektu z lakiernią. Dawno temu zdarzało się, że lakiernia pojawiała się w obiekcie wybudowanym dla zupełnie innego przeznaczenia, co wzbudzało ogólne oburzenie sąsiadów, ale nie pociągało za sobą żadnych sankcji prawnych. Takie możliwości skończyły się lata temu. Niestety, osoby niezwiązane zawodowo z projektowaniem budynków i wymaganymi dla nich formalnościami w ramach szczerego doradztwa przekazywać mogą nieprawdziwe i kłopotliwe informacje oparte o nieaktualne dawno przepisy. Gdy są to przedstawiciele handlowi producentów wyposażenia lakierni lub producentów produktów lakierniczych, mogą także wskazywać konkretne przykłady i adresy zorganizowanych w prosty sposób lakierni. Pamiętajmy jednak, że fakt funkcjonowania jakiejś lakierni między domami mieszkalnymi lub w centrum miasta między wysokimi blokami nie oznacza wcale, że obiekt ten powstał tam i działa legalnie, a jego użytkownik wie precyzyjnie, jakie wymagania spełniać powinna jego firma i funkcjonujące w niej instalacje. 
Zmiany ustaw, cykliczne pojawianie się nowych oraz wydanych na ich podstawie szczegółowych rozporządzeń porządkowały stan prawny z końca ubiegłego wieku. Jednocześnie formował się system formalnych wymagań technicznych i organizacyjnych dla budynków w zakresie ochrony przeciwpożarowej i szeroko rozumianej ochrony środowiska, wpływając na aspekty budowlane. Głównym adresatem wielu istotnych zmian była procedura wydania decyzji o pozwoleniu na budowę nowego obiektu. Jednak z czasem w coraz większym zakresie identyczne wymagania dotyczyć zaczęły także tych obiektów, do których bez przebudowy miały być wprowadzane nowe funkcje w trybie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części. W efekcie po latach procedura zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania zaczęła się zrównywać w zakresie wymogów formalnych dla planowanych przedsięwzięć z procedurą uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, szczególnie dla tych przedsięwzięć, które związane są z organizacją lakierni. 
We wrześniu 2020 roku znacząco zmieniły się przepisy ustawy Prawo budowlane. Uproszczona została zawartość i forma projektu budowlanego wymaganego do wystąpienia o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Skrócony został okres kontroli urzędowej projektu i wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Wcześniej do trybu zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części przy organizacji w nim lakierni dołączony został wymóg zgodności planowanego przedsięwzięcia z miejscowym planem zagospodarowania, a gdy go nie ma, to uzyskania decyzji o warunkach zabudowy. Zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania dla obiektu z lakiernią, tak samo jak w trybie decyzji o pozwoleniu na budowę, wymaga uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych. W zestawieniu ze zgłoszeniem zmiany sposobu użytkowania procedura uzyskania pozwolenia na budowę dla obiektu z lakiernią ma teraz zbliżony czas trwania. Może to trochę zaskakiwać, ale przy organizacji lakierni w istniejącym budynku uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę jest procedurą tańszą od przeprowadzenia procedury zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania. Głównym powodem jest zrównanie formy i zakresu projektu w jednej i drugiej procedurze do bardzo zbliżonej zawartości. Obecnie projekt techniczny, czyli wszystkie projekty sanitarne/branżowe, nie wchodzi już w zakres dokumentacji składanej z wnioskiem o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, a w zasadzie identyczny projekt zagospodarowania obiektu wchodzi w skład wymaganych dokumentów do zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania. Jednak brakujące projekty instalacyjne przy wystąpieniu o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę muszą być wykonane przed zakończeniem budowy. Koszt ich opracowania jest więc przesunięty, a nie wyeliminowany. Gdy jednak przedsięwzięcie polega na zlokalizowaniu lakierni wewnątrz istniejącego obiektu, to wiele jego elementów nie jest w ogóle objętych projektem branż sanitarnych, np. konstrukcja, ogrzewanie, wentylacja bytowa, oświetlenie. Większość instalacji wymaga jedynie korekt, np. wewnętrzna magistrala gazu ziemnego do palników kabiny lakierniczej czy instalacja elektryczna do zasilania maszyn stacjonarnych linii technologicznej lakierni. Kłopotliwe w budowie pomieszczenia kuchni farb czy magazynu dobowego lakierów oraz pomieszczenia, w których wykonywane jest lakierowanie i suszenie powłok lakierowych, to obecnie rozwiązania systemowe do szybkiego montażu niewymagające opracowania odrębnego projektu budowlanego. W takim układzie projekt budowlany dla lakierni organizowanej wewnątrz istniejącego obiektu jest dosyć prostym opracowaniem. Prostym, ale mimo to pociągającym za sobą wymagane nakłady inwestycyjne. W zgłoszeniu zmiany sposobu użytkowania nie ma konieczności opracowania wielobranżowego projektu budowlanego. Jest tu jednak konieczność zlecenia bardzo kosztownej ekspertyzy, którą przygotować może tylko rzeczoznawca ppoż. z wymaganymi uprawnieniami. Zakres takiej ekspertyzy obejmuje obiekt, jego instalacje i teren zewnętrzny. Koszt opracowania ppoż. zrównuje się z kosztem opracowania projektu budowlanego dla lakierni w istniejącym budynku, a przy skomplikowanej formie i funkcjach pomieszczeń budynku nawet go przekracza. Dla innych funkcji pomieszczeń niż lakiernia zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania nadal jest procedurą nieco tańszą od uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, ale dla potrzeb organizacji lakierni pozwolenie i zgłoszenie generuje w zasadzie zbliżone koszty proceduralne. Wynika z tego, że główną przewagą legalizacji obiektu w procedurze zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania jest brak konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie i kłopotliwej kontroli całego budynku przez Państwową Straż Pożarną. 
Zdarza się, że ze względu na koszty, zawiłość procedur budowlanych i konieczność uzyskania odrębnych decyzji administracyjnych inwestorzy planujący organizację lakierni w budynkach o przeznaczeniu przemysłowym lub produkcyjnym poddają w wątpliwość wymóg przeprowadzenia zmiany sposobu użytkowania części obiektu. Szczególnie, gdy w pomieszczeniach i halach budynku już od kilku lat prowadzona jest produkcja przemysłowa. Ocena sytuacji prowokuje jeszcze większe wątpliwości, gdy w historii przeznaczenia budynku pojawia się jakaś historyczna lakiernia, która dawniej w nim funkcjonowała. W świadomości inwestora i użytkownika malarni pogodzenie się z koniecznością przeprowadzenia dla niej skomplikowanych i kosztownych procedur, uzyskanie odrębnych decyzji administracyjnych i do tego kontrola obiektu wzbudza duży opór i wyraźne podważanie faktu rzekomej konieczności zmiany sposobu użytkowania. W takiej opinii w zakres pojęcia „produkcja przemysłowa”, a nawet usługi wchodzi przecież wydział lakierni wykonujący powłoki ochronno-dekoracyjne, czyli część końcowego wyrobu zakładu. Niestety, w takich przypadkach należy zapoznać się szczegółowo z treścią art. 71.1 ustawy Prawo budowlane. Na samym początku ustawodawca wskazuje warunki planowanego przedsięwzięcia, które powodują, że następuje formalnie zmiana dotychczasowego sposobu użytkowania pomieszczeń obiektu lub całego budynku.
 
Art. 71.1. Zmiana sposobu użytkowania obiektu lub jego części 
Przez zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części rozumie się w szczególności:
2) podjęcie, bądź zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska, bądź wielkość lub układ obciążeń;
3) podjęcie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zaliczanej do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.