Normy/Prawo

Charakter  prawny instytucji

W zgodzie z treścią art. 647 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., nr 16, poz. 93, ze zm., dalej: Kc) przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Wyżej wskazany przepis określa jedno z zobowiązań inwestora, jakim jest odebranie od wykonawcy obiektu budowlanego. Jak wskazuje się w orzecznictwie, odbiór ten jest niewątpliwie elementem przełomowym w stosunkach pomiędzy stronami umowy o roboty budowlane, gdyż z jednej strony potwierdza wykonanie zobowiązania i otwiera wykonawcy prawo do żądania wynagrodzenia, bądź wskazuje na jego niewykonanie lub nienależyte wykonanie w całości lub w części wobec istnienia wad i rodzi odpowiedzialność za wady ujawnione przy odbiorze, a z drugiej strony wyznacza początek biegu terminów rękojmi za wady (wyrok SA w Gdańsku z dn. 9 lipca 2013 r., sygn. akt: V ACa 332/13). Nadto wskazuje się, że podpisanie protokołu odbioru przez inwestora stanowi swego rodzaju pokwitowanie spełnienia świadczenia ze strony wykonawcy, co uzasadnia domniemanie faktyczne, że oddany obiekt został wykonany zgodnie z umową, ale jest to domniemanie, które można obalić przez wykazanie, że umowa nie została wykonana lub została wykonana nienależycie (wyrok SA w Łodzi z dn. 28 września 2017 r., sygn. akt: I ACa 413/17).

Obowiązek odbioru odnosi się do obiektu (rezultatu robót budowlanych) wykonanego co do zasady zgodnie z zobowiązaniem i przekazanego do odbioru inwestorowi. Zgodność tę należy oceniać, biorąc po uwagę treść zawartej przez strony umowy, elementy dopełniające stosunek prawny z mocy ustawy (art. 56 Kc), a także ogólne kryteria prawidłowego wykonania zobowiązania (art. 354 § 1 Kc). Inwestor powinien dokonać odbioru niezwłocznie po oddaniu (zaofiarowaniu) obiektu przez wykonawcę, chyba że dłuższy termin wynika z umowy lub jest uzasadniony złożonym charakterem przedmiotu odbioru. Czynność odbioru – oprócz elementu faktycznego – składa się z elementu obejmującego oświadczenie inwestora (składane w sposób wyraźny lub dorozumiany), że obiekt został wykonany zgodnie z umową.
W zakresie obowiązku inwestora do odbioru robót, w orzeczeniu z dnia 5 marca 1997 r. (sygn. akt: II CKN 28/97) Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli wykonawca zgłosił zakończenie robót budowlanych, inwestor obowiązany jest dokonać ich odbioru.  W protokole z tej czynności, stanowiącym pokwitowanie spełnienia świadczenia  i podstawę dokonania rozliczeń stron, niezbędne jest zawarcie ustaleń poczynionych m.in. co do jakości wykonanych robót, w tym ewentualny wykaz wszystkich ujawnionych wad wraz z ewentualnymi terminami ich usunięcia lub oświadczeniem inwestora o wyborze innego uprawnienia przysługującego mu z tytułu odpowiedzialności wykonawcy za wady ujawnione przy odbiorze.