Drewno

Drewno jest kapryśne

Produkując w naturalnym drewnie musimy być świadomi, iż surowiec bywa kapryśny. Urok drewna to nie tylko piękny słój i struktura. To również liczne wady, które decydują, czy surowiec nadaje się do dalszej produkcji, czy też nie. To właśnie wady drewna powodują duże straty surowca na starcie produkcji. W przypadku gatunków iglastych, jak np. sosna, kieszenie żywiczne, wypadające sęki, spękania, czy łuszczenie się drewna dyskwalifikuje jego dalszą obróbkę. Również gatunki liściaste i szlachetne, jak buk czy dąb, narażają producenta na straty. Buk ma tendencję do paczenia się, natomiast w przypadku dębu jego budowa chemiczna i zawartość garbników utrudnia dalszy proces uszlachetniania. Zatem przed startem bardzo istotnym elementem jest kontrola surowca. Precyzyjna i dokładna kontrola przed wejściem materiału na produkcję pozwoli zaoszczędzić pieniądze i czas.

Przygotowanie

Proces uszlachetniania drewna poprzedza jego odpowiednie przygotowanie. Szlifowanie i oczyszczenie to podstawa. Szlifowanie tarcicy powinno odbywać się przy zachowaniu prawidłowej granulacji papierów ściernych. Musimy pamiętać, żeby nie przeskakiwać z granulacją więcej niż o jeden poziom. Dobór pasów również zależy od sprzętu, jakim dysponujemy i liczbą dostępnych agregatów. Przykładowa granulacja papierów ściernych do wstępnego szlifowania tarcicy to P80, P120, P150. W zależności od gatunku, jaki szlifujemy, dobieramy odpowiedni nasyp papierów ściernych. W przypadku gatunków żywicznych świetnie sprawdzi się nasyp z tlenku glinu o otwartym nasypie ziarna. Natomiast dla gatunków drewna twardego warto zastosować materiały o mocniejszym podłożu, wykonane z węglika krzemu. Głównym zadaniem szlifowania jest zapewnienie równomiernej płaszczyzny i umożliwienie minimalnego wzrostu włókien. 

Toaletka dębowa olejowana. 

Uszlachetnianie

Dokonując wyboru sposobu uszlachetniania i materiałów, z jakich będziemy korzystać, warto wziąć pod uwagę koszt produkowanego mebla, a także rodzaj drewna, jaki użyliśmy. Tworząc mebel niszowy, na przykład z drewna dębowego, warto rozważyć naturalne metody konserwacji. Rynek lakierniczy oferuje szeroki wybór naturalnych olejów i wosków. Cena tych produktów może plasować się od kilkudziesięciu do kilkuset złotych za litr. Najprostszą metodą aplikacji oleju jest jego wcieranie za pomocą tamponu. W celu pełnej konserwacji proces nakładania oleju należy powtórzyć kilka razy. Do rozpuszczenia oleju stosuje się ten sam olej. Zatem każda następna warstwa nałożona na mebel rozpuszcza poprzednią, a to pozwala na wniknięcie oleju w głębsze warstwy drewna. Decydując się na olejowanie należy również zadbać o odpowiednie warunki pracy. Olej ma tendencję do samozapłonu. Zatem pomieszczenie powinno być czyste, a zużyte tampony aplikacyjne zanurzone w wodzie. Aplikacja tamponem to typowa praca ręczna, która sprawdzi się w warsztatach stolarskich, jednak niekoniecznie w dużych firmach produkcyjnych. Na rynku dostępne są specjalne linie do aplikacji olejów i wosków. W skład takiej linii wchodzi nakładarka walcowa, której zadaniem jest równomierna aplikacja oleju lub wosku na elemencie. Następnie znajdują się jednostki rozcierające o kształcie talerzowym, typu szczotka. Zadaniem padów jest dokładne roztarcie oleju. W zależności od gęstości oleju dobiera się odpowiedni rodzaj włosia do padów. Ostatnia jednostka to rotacyjny wał wykonany ze specjalnego włosia. Ten etap ujednolica powierzchnię i dodatkowo rozciera olej wzdłuż włókien. Linie sprawdzają się przy produkcji deski podłogowej i prostych frontów meblowych. W przypadku elementów giętych, z wyfrezowaniami i ozdobnych pozostaje nam praca ręczna. 

Kolejna metoda uszlachetniania drewna jest znacznie tańsza. Mowa oczywiście o bejcowaniu i lakierowaniu drewna. Pośród bejc i lakierów mamy dość szeroki wybór, od produktów rozpuszczalnikowych do produktów wodnych. Wymogi środowiska i ograniczanie emisji VOC przemawia za stosowaniem produktów wodorozcieńczalnych. Warto zwrócić uwagę, że produkty wodorozcieńczalne znacznie się poprawiły. Nie są to te same materiały co kilkanaście lat temu, kiedy pojawiały się na polskim rynku. Odpowiedni skład bejc i lakierów wodnych w znacznym stopniu ogranicza unoszenie się włókien. Plusem produktów jest również ich łatwość aplikacji i stosowany rozcieńczalnik, którym jest zdemineralizowana woda. Po przygotowaniu szlifierskim drewna do procesu uszlachetniania kolejnym etapem jest bejcowanie. Sięgając po bejce wodorozcieńczalne dajemy sobie możliwość aplikacji na linii przy użyciu walca gąbczastego. Oczywiście metoda ta sprawdzi się tylko w przypadku elementów prostych. 
Twardość wału do aplikacji bejcy uzależnia się od ilości aplikowanego materiału. Po aplikacji bejcy elementy przed dalszym procesem muszą być suche. Dlatego w przypadku linii do bejcowania za wałem aplikującym znajduje się tunel suszący. Etap następny to aplikacja lakieru, do której można z powodzeniem stosować natrysk ręczny lub linie do natrysku automatycznego. Aby w pełni zabezpieczyć drewno, należy nałożyć co najmniej dwie warstwy lakieru. Pomiędzy kolejnymi warstwami bardzo istotnym elementem procesu jest szlif międzyoperacyjny. Tylko dzięki zmatowaniu pierwszej warstwy lakieru jesteśmy w stanie zachować prawidłową adhezję kolejnej warstwy. Proces szlifowania lakieru odbywa się pasami ściernymi o nasypie zamkniętym. Granulacja pasów jest wyższa niż w przypadku szlifowania wstępnego. Do szlifowania międzyoperacyjnego przystępujemy, gdy pierwsza warstwa lakieru jest całkowicie sucha. Druga aplikacja kończy proces uszlachetniania.
 Warto również zwrócić uwagę na właściwości lakierów dostępnych na rynku. Mamy bardzo szeroki wybór pod względem połyskowości. Meble mogą być wykończone od głębokiego matu rzędu 3-5 gloss do wysokiego połysku. Kolejnym pomysłem na lakierowanie jest zastosowanie lakierów o specjalnym efekcie. Pośród tych materiałów jesteśmy w stanie znaleźć produkty, które imitują drewno olejowane, woskowane, a także naturalne, surowe drewno. Rozwijający się rynek lakierniczy stwarza nieograniczone możliwości w wykańczaniu drewna. Lakiery imitujące efekt przy stosowaniu drogich naturalnych środków konserwujących są również alternatywą do obniżenia kosztów produkcji.                

Anna Gładych-Mucha