Ekologia i Ochrona Zdrowia

Monitoring

Monitorowanie jest możliwe do wdrożenia praktycznie na każdej instalacji niezależnie od jej wielkości. Częściowo może ono wymagać niewielkich nakładów inwestycyjnych w proste systemy pomiarowe, jak np. wewnętrzne liczniki poboru wody, energii elektrycznej czy innych mediów służących np. ogrzewaniu kąpieli procesowych, procesom suszenia czy polimeryzacji powłok lakierniczych. Inne sposoby monitorowania procesów, jak np. ilość powstających odpadów w ujęciu na jednostkę wyprodukowanego towaru, nie wymagają inwestycji, a jedynie niewielkiej pracy i analizy wyników. W przypadku odpadów dokumentacja ewidencyjna, która jest obowiązkowa i wynika z przepisów prawa jest dostępna w zakładzie, więc monitorowanie sprowadza się jedynie do analizy istniejących w niej zapisów. Dla instalacji IPPC wydane pozwolenie narzuca obowiązek monitoringu środowiskowego w zakresie zużyć surowców i mediów oraz emisji zanieczyszczeń, który i tak musi być wykonywany na potrzeby organów środowiskowych, więc pozostaje jedynie jego wykorzystanie również do celów technologicznych. Kwestie monitorowania procesów produkcyjnych, zużyć i emisji do środowiska oraz analiza danych jest punktem wyjściowym dla podejmowania decyzji o kierunku zmian w technologii i optymalizacji procesów produkcyjnych (wcześniej wskazane zagadnienia projektowe). 

Systemy zarządzania środowiskowego 

Implementacja systemów zarządzania, np. zgodnie z ISO 14001, EMAS itp., nie jest obligatoryjna i BAT nie regulują w żaden sposób tej kwestii. Wskazuje się raczej, że system zarządzania środowiskiem może mieć funkcję wspierającą dla działań środowiskowych w zakresie monitorowania oraz analizy danych i planowania działań korygujących zgodnie z cyklem Deminga. Zastosowanie systemów zarządzania środowiskowego w nadzorze nad technologią omówiłem szeroko w jednym z poprzednich artykułów. Warto jednak odnieść się do zarządzania jakością zgodnie z ISO 9001. Narzędzia stosowane w zarządzaniu jakością pozwalają m.in. na minimalizację braków w produkcji, niespełniających wymagań jakościowych, co z kolei pozwala uniknąć konieczności poprawiania wyrobów wadliwych lub konieczności produkowania ich w ilości większej, niż zamówiona przez klienta. Minimalizacja braków nie pozostaje zatem bez wpływu na środowisko naturalne głównie w zakresie zużycia mediów i surowców oraz emisji zanieczyszczeń, co z kolei przekłada się na ekonomię procesu produkcji. Dlatego też jakość i nadzór nad nią jest również jednym z zaleceń BAT.

Przedstawione wybrane przykłady najlepszych dostępnych technik stanowią jedynie niewielki ułamek zagadnień opisanych w tekstach źródłowych BAT. Artykułu nie należy traktować jako poradnika we wdrażaniu rozwiązań optymalizujących procesy produkcyjne, a jedynie jako krótkie przedstawienie bardzo szerokiego zagadnienia, jakim jest tematyka BAT w przemyśle. Specyfika branży przygotowania powierzchni jest związana z zużyciem znacznych ilości mediów i surowców, a w szczególności energii, wody i chemikaliów, co skutkuje dużym obciążeniem dla środowiska naturalnego. Wobec rosnących z roku na rok kosztów środowiskowych instalacje obróbki powierzchniowej niestosujące najbardziej efektywnych rozwiązań technologicznych mogą nie być w stanie konkurować na coraz bardziej wymagającym rynku. Warto również pamiętać, że o ile część rozwiązań wymaga inwestycji i nakładu środków finansowych, to pewne techniki BAT, jak monitorowanie procesów czy elementy systemu zarządzania jakością i środowiskiem, mogą być wdrożone praktycznie bez ponoszenia kosztów. Zebrane w ten sposób informacje mogą być natomiast podstawą do podjęcia decyzji o kierunku koniecznych zmian w technologii.          

Michał Deka
ekoeasymd@gmail.com        

LITERATURA
[1] Dyrektywa Rady Europejskiej 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń
[2] Najlepsze Dostępne Techniki (BAT) – wytyczne dla powierzchniowej obróbki metali i tworzyw sztucznych. Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Warszawa 2009
[3] https://ippc.mos.gov.pl/ippc