Emisja z procesów technologicznych w zakładach obróbki powierzchniowej – część 1
To już kolejny artykuł, który poświęcamy zagadnieniu emisji zanieczyszczeń do powietrza. W dzisiejszym chciałbym przybliżyć temat emisji z procesów prowadzonych w roztworach wodnych, które są chyba najpowszechniej wykorzystywane w zakładach zajmujących się chemiczną obróbką powierzchni. Dodatkowo emisja z kąpieli wodnych budzi nadal wiele wątpliwości w odniesieniu do konieczności uzyskania pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. Mam nadzieję, że lektura niniejszego artykułu znacznie ułatwi prawidłowe zrozumienie zagadnienia i będzie pomocna dla osób odpowiedzialnych za sprawy środowiskowe w zakładach.
Aby zrozumieć, jakie substancje należy wykazać jako emisję z procesów technologicznych w instalacji, trzeba odwołać się do definicji zanieczyszczeń zamieszczonej w ustawie Prawo ochrony środowiska:
Zgodnie z przytoczoną definicją można byłoby uznać, że każda substancja emitowana z procesów przygotowania powierzchni wymaga uzyskania pozwolenia na mocy artykułu 180 ustawy Prawo ochrony środowiska, który mówi bardzo ogólnie, że eksploatacja instalacji emitującej gazy i pyły do powietrza wymaga pozwolenia, jeżeli jest ono wymagane. W praktyce kluczowe jednak są zapisy dwóch rozporządzeń:
- rozporządzenie ministra środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu,
- rozporządzenie ministra środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia niektórych substancji w powietrzu.
Z powszechnie stosowanych w obróbce powierzchni rozpuszczalników znajdziemy w rozporządzeniach aceton, alkohol benzylowy, dichlorometan, szereg octanów, ale nie ma w nich np. alkoholu etylowego czy 2-propoanlu stosowanego dość szeroko w procesach odtłuszczania. Lista zawiera również szereg substancji nieorganicznych, jak np. chlorowodór, kwas siarkowy, fluor, amoniak, ale nie ma na niej np. wodorotlenków sodu i potasu powszechnie i masowo stosowanych w procesach zarówno odtłuszczania, jak i trawienia powierzchni. Dobór substancji w obu aktach prawnych jest dość logiczny i przejrzysty, więc nie powinien stanowić wątpliwości interpretacyjnych. Jedyną wątpliwość może budzić tylko to, co i w jakich ilościach faktycznie występuje w naszych kąpielach procesowych.
Źródło informacji o składzie kąpieli procesowych
Skład kąpieli można ustalić na podstawie stężeń preparatów, jakie zostały ustalone w instrukcjach czy zaleceniach technologicznych i kart charakterystyki dostarczonych preparatów. W kartach wymienione są wszystkie substancje, które zgodnie z REACH są sklasyfikowane jako niebezpieczne, a których część jest wymieniona w przytoczonych wcześniej rozporządzeniach. W związku z powyższym sekcja 3 karty charakterystyki jest wystarczającym źródłem informacji pozwalającym na identyfikację wszystkich możliwych substancji, jakie mogą być emitowane z procesów technologicznych. Sytuacja może się skomplikować w przypadku, gdy mieszane ze sobą w kąpielach różne składniki mogą reagować wzajemnie, tworząc nowe substancje. W tym przypadku jednak takie reakcje są przeważnie zamierzone i znane, a ich produkty zidentyfikowane i możliwe do zaklasyfikowania pod kątem zagrożeń. Problematyczne bywa też ustalenie stężenia poszczególnych substancji. O ile w przypadku czystych substancji informacja jest jasna i klarowna, o tyle w przypadku mieszanin znacznie się komplikuje. Stężenia poszczególnych składników są przeważnie podawane nie jako konkretne wartości, a jako zakresy stężeń – często dość szerokie. W tym przypadku do wyliczenia emisji można zastosować wartości średnie ze środka wskazanego w karcie przedziału. Dla bezpieczeństwa i własnej wiedzy warto jednak również policzyć emisję dla maksymalnych zawartości składników wskazanych w karcie charakterystyki. W przypadku sytuacji spornych na etapie komunikacji z organami ochrony środowiska można również poprosić producenta danego środka chemicznego o doprecyzowanie stężeń składników kluczowych z punktu widzenia emisji do powietrza. Warto pamiętać, że niektóre składniki przywołane w kartach z przyczyn prawnych (klasyfikacja mieszanin zgodnie z rozporządzeniem CLP) występują w preparatach naprawdę w bardzo niskich stężeniach, często na poziomie około 0,1%, co przy znacznym rozcieńczeniu w kąpieli roboczej ostatecznie daje pomijalnie niskie stężenia. Jeżeli jednak taka substancja jest wykazana w karcie i znajduje się na liście w jednym z rozporządzeń, należy wziąć ją pod uwagę przy rozpatrywaniu emisji do powietrza z instalacji.
Komentarze (0)