Ekologia i Ochrona Zdrowia

Wielokrotnie w artykułach poruszaliśmy kwestię oddziaływania branży obróbki powierzchniowej na środowisko naturalne. Z uwagi na charakter prowadzonych procesów, wykorzystywanie znacznych ilości środków chemicznych klasyfikowanych jako niebezpieczne zgodnie z REACH [1] oraz dużą materiałochłonność i energochłonność procesy obróbcze skutkują negatywnym wpływem na środowisko właściwie w każdym jego aspekcie. Szeroko rozumiana ochrona środowiska stanowi więc spore wyzwanie dla całej branży, szczególnie wobec rosnącej świadomości ekologicznej klientów oraz nacisków społecznych i prawnych na ograniczanie emisji zanieczyszczeń. Nowoczesny klient oczekuje wysokiej jakości produktów, które będą bezpieczne, przyjazne dla środowiska 
i, co równie ważne, wytworzone w procesach jak najmniej uciążliwych dla środowiska naturalnego. Regulacje prawne ewaluują natomiast w kierunku ekonomicznej eliminacji procesów nieefektywnych, energochłonnych i wysokoemisyjnych, a promocji nowoczesnych i bezpiecznych rozwiązań technologicznych zgodnych z propagowaną w Europie zasadą zrównoważonego rozwoju. 

W klasycznym podejściu do ochrony środowiska najczęściej mamy do czynienia z tzw. technologiami czy urządzeniami „końca rury”. W tym przypadku prowadzone procesy produkcyjne czy operacje jednostkowe skutkują powstawaniem zanieczyszczeń w postaci odpadów, zużytych wód czy gazów i pyłów, ale wielkość ich uwalniania jest skutecznie ograniczana przez urządzenia podczyszczające i ochronne. Nadal są one obecne jednak w bilansie masowym i energetycznym procesów produkcyjnych i stanowią obciążenie zarówno środowiskowe, jak i ekonomiczne, które związane jest z kosztem np. podczyszczania ścieków, unieszkodliwiania odpadów czy eksploatacją urządzeń ochronnych. Alternatywą dla „końca rury” jest strategiczne zarządzanie środowiskiem, w którym kwestie jego ochrony są uwzględniane już na etapie projektowania samego procesu produkcyjnego. W tym podejściu procesy projektuje się w taki sposób, aby ich prowadzenie nie skutkowało nadmiernym zużyciem energii, wykorzystaniem surowców czy materiałów niebezpiecznych, a w konsekwencji wytwarzaniem zanieczyszczeń, które wymagałyby później dalszych operacji w celu zmniejszenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko. Porównując oba podejścia do zarządzania środowiskiem można stwierdzić, że „koniec rury” to klasyczne reagowanie na istniejący problem, a strategiczne zarządzanie środowiskiem to zapobieganie występowaniu problemów. Oczywiście obecnie preferowanym podejściem jest zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń, co znajduje swoje odzwierciedlenie w dotykających branże obróbcze regulacjach prawnych, chociażby omawianą w którymś z poprzednich artykułów dyrektywą IPPC [2] czy przepisach zakazujących stosowania na rynku europejskim niektórych substancji, jak np. chrom (VI). Wymagania przywołane w przepisach są obligatoryjne, jednak nie wyczerpują zakresu możliwych zmian prośrodowiskowych w procesach stosowanych przy obróbce chemicznej powierzchni. Kwestie klasycznego zarządzania środowiskiem, wymagania prawne i sposób ich realizacji omawialiśmy szczegółowo w poprzednich artykułach, więc w tym skupimy się na kilku rozwiązaniach strategicznych głównie z zakresu technologii.