Ekologia i Ochrona Zdrowia

Kontekst organizacji

Na wstępie warto powiedzieć, że analogiczne narzędzie jest wymagane w normie ISO 9001:2015, więc firmy, które posiadają już certyfikowany system zarządzania jakością, mają zdecydowanie uproszczone zadanie. Wystarczy jedynie istniejący kontekst rozbudować o czynniki środowiskowe i powiązać je z wcześniej ustalonymi czynnikami biznesowymi. Kontekst jest dokumentem, w którym firma identyfikuje tzw. strony zainteresowane mogące wpływać na działalność organizacji oraz wymagania tych stron zainteresowanych. W odniesieniu do firm z branży obróbki powierzchniowej, np. lakierni, stroną zainteresowaną może być np. najbliższe otoczenie zakładu, tj. sąsiedzi, których wymaganiem jest brak negatywnego wpływu na środowisko naturalne w bezpośrednim sąsiedztwie organizacji. Innym przykładem mogą być władze lokalne, których wymaganiem jest uzyskanie koniecznych zgód środowiskowych na działalność zakładu na ich terenie. Dwa przytoczone przykłady służą oczywiście jedynie zasygnalizowaniu tematu kontekstu i w żaden sposób nie wyczerpują tematu. Mając określone strony zainteresowane i ich wymagania musimy dokonać oceny ryzyk i szans, jakie są związane z działaniem zakładu. I tak, np. dla strony zainteresowanej, jaką są sąsiedzi zakładu, ryzykiem może być możliwość protestów czy skarg środowiskowych składanych przez nich z uwagi na uciążliwość środowiskową generowaną przez zakład (np. emisja hałasu), które mogą skutkować kontrolami środowiskowymi czy blokadą możliwości prowadzenia procesów produkcji. Świadomość istnienia takiego ryzyka może być również postrzegana jako szansa dla zakładu na ciągłe doskonalenie i wyprzedzające działania minimalizujące negatywny wpływ produkcji na najbliższe otoczenie.

Wymagania prawne i inne

Wymagania prawne są odpowiedzią na najczęściej zadawane pytanie odnośnie konkretnych zobowiązań środowiskowych do spełnienia przez organizację. Jedyny problem jest taki, że to sama organizacja musi zidentyfikować wszystkie te wymagania. W ich zakres będą wchodzić wszystkie obowiązujące i dotyczące organizacji akty prawa o różnym zasięgu: europejskim, krajowym i lokalnym. W celu przybliżenia tematu posłużymy się kwestią magazynowania i stosowania środków chemicznych dotyczącą właściwie każdej firmy z branży obróbki powierzchniowej. Jeżeli chodzi o konieczne w tym zakresie wymagania prawne, bez wątpienia będzie to rozporządzenie REACH w zakresie dopuszczenia środków chemicznych do stosowania na rynku europejskim oraz niezbędnego oznakowania (etykiety i piktogramy ostrzegawcze). W kwestiach magazynowania i stosowania chemikaliów w firmie należy uwzględnić ustawę o substancjach chemicznych i mieszaninach, Prawo budowlane i ustawę POŚ oraz bez wątpienia kodeks pracy w kontekście warunków dopuszczenia pracowników do pracy z czynnikami niebezpiecznymi w miejscu pracy. Stosowanie środków chemicznych pociąga za sobą również konieczność badania środowiska pracy oraz kontrolę wielkości narażenia pracowników na czynniki szkodliwe. W tym przypadku wiążące będzie rozporządzenie ministra pracy w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Chemikalia muszą być natomiast, zależnie od ich klasyfikacji, jako towary niebezpieczne transportowane i pakowane w odpowiedni sposób określony w europejskiej umowie ADR oraz ustawie o przewozie towarów niebezpiecznych. Jak widać, dla tylko jednego zagadnienia związanego z działalnością firmy, jak stosowanie chemikaliów, zidentyfikowaliśmy wiele aktów prawnych, z którymi zgodność musi zostać oceniona i udokumentowana, a przedstawione wyżej akty prawne stanowią jedynie wybrane pozycje spośród tych, które powinny zostać przeanalizowane. Potwierdza to również, że to nie norma jest miejscem, gdzie należy szukać wymagań środowiskowych a akty prawne zależne od miejsca zlokalizowania zakładu i jego profilu działalności.

Poza bazą wymagań prawnych norma nakazuje również ocenę z tzw. wymaganiami innymi. O ile termin „wymagania prawne” jest dość jasny i nie budzi wątpliwości, to „wymagania inne” sprawiają najczęściej firmom wiele problemów już na etapie ich identyfikacji. W zakresie wymagań innych mieszczą się wszystkie narzucone na organizację obowiązki wykraczające poza te określone w ustawach, rozporządzeniach czy decyzjach władz lokalnych. Najczęściej będą to umowy z dostawcami mediów, odbiorcami ścieków i wewnętrzne zarządzenia grupy czy zarządu firmy. Jako przykład możemy tu użyć umowy  o dostawę wody i odbiór ścieków. Jeżeli umowa taka narzuca np. monitoring zużycia wody i wielkości zrzutu ścieków na potrzeby gestora sieci, to mieści się ewidentnie w zakresie środowiskowych wymagań innych. Warto tutaj pamiętać, że niektóre kwestie środowiskowe są regulowane niezależnie zarówno w ustawach czy rozporządzeniach, jak i w umowach cywilnoprawnych, a wymagania odnośnie np. monitorowania mogą być nieco inne. W takiej sytuacji należy daną kwestię ująć zarówno w wymaganiach prawnych, jak i innych. Bardzo często, szczególnie w dużych organizacjach, w odniesieniu do kwestii związanych np. z magazynowaniem i stosowaniem środków chemicznych w wymaganiach innych można uwzględnić np. karty MSDS określające konieczne wymagania środowiskowe do spełnienia przy transporcie, magazynowaniu i stosowaniu ww. środków chemicznych.