Badanie Powłok

Rys. 1. Schemat błędnego odczytu wg PN-EN ISO 1524:2002.

Błędy w oznaczaniu stopnia roztarcia

Stopień roztarcia wyrobów malarskich oznaczany jest według PN-EN ISO 1524:2002 „Farby, lakiery i farby graficzne. Oznaczania stopnia roztarcia”. Metoda ta jednak nie pozwala na właściwe ocenienie stopnia roztarcia pigmentów i napełniaczy z powodu błędnego sposobu odczytu z grindometru. 
Pomiar stopnia roztarcia za pomocą grindometru polega na umieszczeniu kilku mililitrów badanego wyrobu malarskiego w ścieżce grindometru (w najgłębszym miejscu), przesunięciu zgarniaka trzymanego oburącz w kierunku najpłytszego rowka i dokonaniu obserwacji, najszybciej jak to możliwe, od zakończenia rozprowadzania próbki. Zgodnie z PN-EN ISO 1524:2002 obserwuje się skupiska cząstek, szczególnie pasmo poprzeczne rowka o szerokości 3 mm, w którym zawarte jest 5-10 cząstek. 

Grindometr to blok z hartowanej stali o wymiarach około 175 x 65 x 13 mm. Górna powierzchnia przyrządu jest szlifowana płasko i zawiera jeden lub dwa rowki, których głębokość zmienia się płynnie w zakresie od np. 100 µm do 0 µm. Na bocznej ściance przyrządu umieszczone jest cechowanie wskazujące stopniowo głębność rowka, np. co 10 µm. Do przyrządu jest dołączony odpowiednio wykonany zgarniak (tzw. nóż zgarniający), którym badany wyrób malarski rozprowadza się w rowkach. Pigmenty i napełniacze, które przy pewnej wartości zaczynają się ukazywać w postaci skupisk wcale nie mają rozmiaru określonego głębokością rowka grindometru. Skupiska ukazujące się w rowkach są w całej jego długości, nawet w największej głębokości, tyle że są one niewidoczne. Ukazują się np. przy głębokości 50 µm i widać je aż do np. 20 µm. Od 20 µm do 0 µm nóż (zgarniak) zaczyna ziarenka posuwać, a te tworzą charakterystyczne rysy w rowkach. To właśnie miejsce powstawania charakterystycznych rys jest głębokością rowka, które są odpowiadające stopniu roztarcia. Nóż przesuwając się nad skupiskami nie zahacza o nie, dopiero w pewnym miejscu to zahaczanie następuje. Jest to miejsce, gdzie rozmiar ziarna jest równy głębokości rowka lub minimalnie większy. Stąd błędnie można odczytać wskazania grindometru jak na zdj. 6, gdzie skupiska cząstek pigmentów pokazują się już przy 40 µm, a dopiero przy 30 µm powstają zarysowania (rys. 1). Stąd w laboratorium Spektrochemu do oceny stopnia roztarcia stosuje się metodę badawczą z 1964 roku opisaną w BN-64/6110-09, której odczyt polega na obserwacji miejsc pojawienia się co najmniej trzech rys spowodowanych przesuwaniem się ziaren pigmentów i napełniaczy. Odczyt w tej metodzie trzeba wykonywać bardzo sprawnie i szybko, szczególnie przy pomiarach stopnia roztarcia wyrobów malarskich o bardzo dobrej rozlewności, gdyż rysy mogą bardzo szybko zalewać się i utrudniać odczyt. 
Odporność powłok malarskich na działanie światła